responsiveMenu
فرمت PDF شناسنامه فهرست
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
نام کتاب : قاموس قرآن نویسنده : قرشی، سید علی اکبر    جلد : 4  صفحه : 176

كَشَجَرَةٍ طَيِّبَةٍ» ابراهيم: 24. بيشتر آيات قرآن كلمه ضرب را در همين زمينه بكار برده است و در راه رفتن و مسافرت كردن نحو «يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذا ضَرَبْتُمْ‌ فِي سَبِيلِ اللَّهِ فَتَبَيَّنُوا» نساء: 94.

ايضا در حتمى شدن بكار ميرود مثل‌ «وَ ضُرِبَتْ‌ عَلَيْهِمُ الذِّلَّةُ وَ الْمَسْكَنَةُ» بقره: 61.

«فَضَرَبْنا عَلَى آذانِهِمْ فِي الْكَهْفِ سِنِينَ عَدَداً» كهف: 11. در جوامع الجامع براى ضربنا مفعولى مقدر كرده يعنى: «ضربنا على اذانهم حجابا ان تسمع». بهر حال منظور از آن خواب رفتن است.

«أَ فَنَضْرِبُ‌ عَنْكُمُ الذِّكْرَ صَفْحاً أَنْ كُنْتُمْ قَوْماً مُسْرِفِينَ» زخرف: 5.

ضرب عنه بمعنى اعراض و رو گرداندن است، معنى آيه در «صفح» گذشت.

ضرر: در قرآن مجيد ضر بفتح و ضم (ض) هر دو آمده است.

ولى ضرّ بفتح (ض) پيوسته مقابل نفع آمده، مثل‌ «لا يَمْلِكُ لَكُمْ‌ ضَرًّا وَ لا نَفْعاً» مائده: 76. «يَدْعُوا لَمَنْ‌ ضَرُّهُ‌ أَقْرَبُ مِنْ نَفْعِهِ» حج: 13. بر خلاف ضرّ بضم (ض) كه هيچوقت با نفع يكجا نيامده است مثل‌ «يا أَيُّهَا الْعَزِيزُ مَسَّنا وَ أَهْلَنَا الضُّرُّ ...» يوسف: 88.

«وَ أَيُّوبَ إِذْ نادى‌ رَبَّهُ أَنِّي مَسَّنِيَ‌ الضُّرُّ وَ أَنْتَ أَرْحَمُ الرَّاحِمِينَ. فَاسْتَجَبْنا لَهُ فَكَشَفْنا ما بِهِ مِنْ‌ ضُرٍّ» انبيا: 83 و 84. بلى در بعضى آيات مقابل رحمت آمده مثل‌ «وَ إِذا مَسَّ النَّاسَ‌ ضُرٌّ دَعَوْا رَبَّهُمْ مُنِيبِينَ إِلَيْهِ ثُمَّ إِذا أَذاقَهُمْ مِنْهُ رَحْمَةً إِذا فَرِيقٌ مِنْهُمْ بِرَبِّهِمْ يُشْرِكُونَ» روم: 33. و در بعضى مقابل خير بكار رفته مثل‌ «وَ إِنْ يَمْسَسْكَ اللَّهُ‌ بِضُرٍّ فَلا كاشِفَ لَهُ إِلَّا هُوَ وَ إِنْ يَمْسَسْكَ بِخَيْرٍ فَهُوَ عَلى‌ كُلِّ شَيْ‌ءٍ قَدِيرٌ» انعام: 17.

راغب در مفردات و جوهرى در صحاح ضرّ بضم (ض) را بد حالى گفته‌اند. «الضُّرُّ: سُوءُ الْحَالِ» راغب اضافه ميكند: اعمّ از آنچه در نفس باشد مثل فقد علم و عفت، يا در بدن مثل نقص عضو، يا در حال مثل كمى مال و جاه.

طبرسى رحمه اللّه از صاحب العين‌

نام کتاب : قاموس قرآن نویسنده : قرشی، سید علی اکبر    جلد : 4  صفحه : 176
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
فرمت PDF شناسنامه فهرست