دخان كه در آيه‌ فَارْتَقِبْ يَوْمَ تَأْتِي السَّماءُ بِدُخانٍ مُبِينٍ‌ دخان: 10.

آمده، و نزول آخرين كتاب آسمانى گفته‌اند. باحتمال بعضى از بزرگان علامات قيامت خلقت انسان و تقسيم او به نيكان و بدان و آمدن مرگ برايشان است.

نگارنده احتمال قوى ميدهم كه مراد از ساعت مرگ است نه قيامت و كلمه‌ «بَغْتَةً» نيز حاكى از آنست. و در آيات بعدى كه دنباله همين آيه است آمده‌ فَكَيْفَ إِذا تَوَفَّتْهُمُ الْمَلائِكَةُ ... و علامات مرگ عبارت‌اند از پيرى، سفيدى موها تقليل قوا و غيره در بعضى از احاديث كه مطالبى راجع بقيامت و ظهور امام زمان عليه السّلام آمده و شرايطى بيان فرموده‌اند ظاهرا ربطى باين آيه ندارد. و در «ساعة» گذشت كه آن بمعنى مرگ نيز آمده است.

ناگفته نماند شرط (بر وزن فلس) چيزى است كه وجود چيزى بر آن بسته است و تحقق شرط علامت تحقق مشروط است از اين لحاظ در شرط (بر وزن فرس) نيز معناى اصلى ملحوظ است.

شرع: راه آشكارا «شَرَعْتُ‌ لَهُ طَرِيقاً» يعنى راهى باو نمودم و آشكار كردم. شرع در اصل مصدر است سپس اسم شده براه آشكار و بآن شرع (بفتح و كسر اول) و شريعت گفته شده و بطور استعاره به طريقه خدائى اطلاق شده است (راغب).

در مجمع فرموده: شرعه و شريعت هر دو يكى است و آن طريقه واضحه است و اصل آن بمعنى ظهور ميباشد.

ثُمَّ جَعَلْناكَ عَلى‌ شَرِيعَةٍ مِنَ الْأَمْرِ فَاتَّبِعْها وَ لا تَتَّبِعْ أَهْواءَ الَّذِينَ لا يَعْلَمُونَ‌ جاثية:

18. سپس تو را در راه آشكارى از امر دين قرار داديم از آن پيروى كن و از هواهاى نادانان پيروى نكن.

شَرَعَ‌ لَكُمْ مِنَ الدِّينِ ما وَصَّى بِهِ نُوحاً وَ الَّذِي أَوْحَيْنا إِلَيْكَ وَ ما وَصَّيْنا بِهِ إِبْراهِيمَ وَ مُوسى‌ وَ عِيسى‌ أَنْ أَقِيمُوا الدِّينَ وَ لا تَتَفَرَّقُوا فِيهِ‌ شورى: 13.

يعنى براى شما از دين آنچه بنوح‌