دخان كه در آيهفَارْتَقِبْ يَوْمَ تَأْتِي السَّماءُ بِدُخانٍ مُبِينٍدخان: 10.
آمده، و نزول آخرين كتاب آسمانى گفتهاند. باحتمال بعضى از بزرگان
علامات قيامت خلقت انسان و تقسيم او به نيكان و بدان و آمدن مرگ برايشان است.
نگارنده احتمال قوى ميدهم كه مراد از ساعت مرگ است نه قيامت و كلمه «بَغْتَةً»نيز حاكى
از آنست. و در آيات بعدى كه دنباله همين آيه است آمدهفَكَيْفَ إِذا
تَوَفَّتْهُمُ الْمَلائِكَةُ ...و علامات مرگ عبارتاند از پيرى، سفيدى موها تقليل قوا و غيره در
بعضى از احاديث كه مطالبى راجع بقيامت و ظهور امام زمان عليه السّلام آمده و
شرايطى بيان فرمودهاند ظاهرا ربطى باين آيه ندارد. و در «ساعة» گذشت
كه آن بمعنى مرگ نيز آمده است.
ناگفته نماند شرط (بر وزن فلس) چيزى است كه وجود چيزى بر آن بسته است
و تحقق شرط علامت تحقق مشروط است از اين لحاظ در شرط (بر وزن فرس) نيز معناى اصلى
ملحوظ است.
شرع:راه آشكارا «شَرَعْتُلَهُ طَرِيقاً» يعنى راهى باو نمودم و آشكار كردم. شرع در اصل مصدر
است سپس اسم شده براه آشكار و بآن شرع (بفتح و كسر اول) و شريعت گفته شده و بطور
استعاره به طريقه خدائى اطلاق شده است (راغب).
در مجمع فرموده: شرعه و شريعت هر دو يكى است و آن طريقه واضحه است و
اصل آن بمعنى ظهور ميباشد.
ثُمَّ جَعَلْناكَ عَلىشَرِيعَةٍمِنَ الْأَمْرِ فَاتَّبِعْها وَ لا تَتَّبِعْ أَهْواءَ الَّذِينَ
لا يَعْلَمُونَجاثية:
18. سپس
تو را در راه آشكارى از امر دين قرار داديم از آن پيروى كن و از هواهاى نادانان
پيروى نكن.
شَرَعَلَكُمْ مِنَ الدِّينِ ما وَصَّى بِهِ نُوحاً وَ الَّذِي أَوْحَيْنا
إِلَيْكَ وَ ما وَصَّيْنا بِهِ إِبْراهِيمَ وَ مُوسى وَ عِيسى أَنْ أَقِيمُوا
الدِّينَ وَ لا تَتَفَرَّقُوا فِيهِشورى: 13.