النَّبِيِّينَ».

از فرمايش امام عليه السّلام بدست ميايد كه شهرهائى بوده بنام شهرهاى رسّ كه مردم آنها پيامبرانشان را كشته‌اند.

از دو آيه فوق كه اصحاب رسّ در رديف اهل عذاب از عاد و ثمود نقل شده بدست ميايد كه آنها در اثر عذاب آسمانى هلاك شده و از بين رفته‌اند و ما بعد آيات درباره هلاكت آنها صريح است.

بنظر ميايد مراد از رسّ رودخانه ارس فعلى است كه در شمال آذربايجان بطول 800 كيلومتر از كوههاى ارض روم در تركيه سرچشمه گرفته پس از عبور از دشت مغان برود كورا متصل ميگردد و به درياى خزر ميريزد.

قسمت عمده آن مرز ايران و شوروى است.

در قسمتى از كرانه‌هاى اين رود بزرگ، تمدنى وجود داشته كه فعلا از بين رفته است و مدائن رسّ در نهج البلاغه عبارت از همان تمّدن و شهرهاست.

محمد عبده در شرح جمله فوق از نهج البلاغه تصريح كرده كه مراد از رسّ رود ارس فعلى در آذربايجان است. در صافى از قمى نقل كرده رسّ نهرى است در ناحيه آذربايجان.

در الميزان از عيون اخبار الرضا عليه السّلام از على عليه السّلام حديثى را بدين صورت تلخيص كرده كه: اصحاب رسّ درخت صنوبر را عبادت ميكردند و بآن شاه درخت ميگفتند آنرا يافث پسر نوح در كنار چشمه‌ايكه بآن روشن آب ميگفتند كاشته بود. آن قوم را دوازده شهر بود در كنار نهريكه آنرا رسّ ميگفتند نام آن شهرها عبارت بود از آبان، آذر، دى، بهمن، اسفندار، فروردين، اردى‌بهشت، خرداد، مرداد، تير، مهر، شهريور. عجم نام ماههاى خود را از نام آنشهرها گرفته است.

در هر شهر از آن صنوبر دانه‌اى كاشته و آب چشمه فوق را بر آن جارى كردند آب آن چشمه را بر خود و چهارپايان تحريم كردند و هر كه از آن چشمه ميخورد ميكشتند و عقيده‌