گفته «التَّسِّبِيحُ التَّنْزِيهُ».

(سُبْحَانَ‌) بقول طبرسى اسم مصدر و بقول راغب مصدر است مثل غفران و معنى آن تسبيح است و نصب آن چنانكه گفته‌اند براى مفعول مطلق بودنست. صحاح و قاموس و اقرب گفته است: معنى‌ سُبْحانَ‌ اللَّهِ* يعنى خدا را از بدى بطور كامل كنار ميدانم «أُبَرِّئُ اللّهَ مِنَ السُّوءِ بَرآءَةً».

سُبَحَانَ‌ اللَّهِ و سُبَحَانَكَ‌ بتصريح اهل لغت گاهى براى تعجب آيد مثل‌ قُلْ‌ سُبْحانَ‌ رَبِّي هَلْ كُنْتُ إِلَّا بَشَراً رَسُولًا اسراء: 93. سُبْحانَكَ‌ هذا بُهْتانٌ عَظِيمٌ‌ نور: 16.

تسبيح در قرآن بنفسه متعدى شده مثل‌ سَبِّحِ‌ اسْمَ رَبِّكَ الْأَعْلَى‌ اعلى:

1. و نيز با باء مثل‌ فَسَبِّحْ‌ بِاسْمِ رَبِّكَ الْعَظِيمِ‌ واقعة: 74. و ايضا با لام نحو سَبَّحَ‌ لِلَّهِ ما فِي السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ ...

حديد: 1. چون‌ «سَبِّحِ» در آيه اوّل متعدى بنفسه است ميدانيم كه در آيه دوّم باء براى تعديه است زيرا با هم فرقى ندارند لذا بايد آنرا بمعنى استعانت و ملابست نگرفت الميزان نيز احتمال تعديه را داده است.

سَبِّحِ‌ اسْمَ رَبِّكَ الْأَعْلَى‌ فَسَبِّحْ‌ بِاسْمِ رَبِّكَ الْعَظِيمِ‌ در اين دو آيه همچنين در آيه 96 واقعة و 52 حاقّه. امر بتسبيح اسم پروردگار شده بر خلاف آيات ديگر كه تسبيح ذات پروردگار است مثل‌ وَ سَبِّحُوهُ‌ بُكْرَةً وَ أَصِيلًا احزاب:

42. وَ سَبِّحْهُ‌ لَيْلًا طَوِيلًا انسان:

26. و آيات ديگر.

گفته‌اند: مراد از اسم، مسمّى يعنى ذات حق تعالى است و گفته‌اند: مراد از ذكر اسم، تعظيم مسمّى است و نيز گفته‌اند مراد از اسم، ذكر است و گفته‌اند: تنزيه اسم تنزيه مسمّى است.

ناگفته نماند مراد از تسبيح اسم قطعا تسبيح مسمّى است و در ذكر اسم مسمّى چنان مجسّم است كه اصلا توجّهى باسم نيست آنگاه كه يا اللّه و سبحان اللّه ميگوئيم توجّه فقط بذات پروردگار است و بالف و لام و هاء اللّه ابدا توجّهى نيست و تسبيح اسم جز تسبيح مسمّى چيز ديگر نميشود