و تا در آنها روى قاعده اعلال مبدل به ذال و در آن ادغام گرديده است.

* «وَ قالَ الَّذِي نَجا مِنْهُما وَ ادَّكَرَ بَعْدَ أُمَّةٍ أَنَا أُنَبِّئُكُمْ بِتَأْوِيلِهِ ...» يوسف:

45 «وَ لَقَدْ يَسَّرْنَا الْقُرْآنَ‌ لِلذِّكْرِ فَهَلْ مِنْ‌ مُدَّكِرٍ» قمر: 17، 22، 33، 40، «ادّكر» در اصل «اذتكر» است تاء افتعال بدال مبدل شده و اولى در دومى ادغام گرديده است هكذا «مدّكر» در اصل «مذتكر» است طبرسى درباره آيه اول فرموده «اذّكر» با ذال نيز جايز است. بنظر ميايد در «مدّكر» قبول ملحوظ است كه يكى از معانى افتعال ميباشد. يعنى: ما قرآن را براى ياد آورى و پند گرفتن آسان كرديم آيا پند قبول كننده‌اى هست؟

* «إِنَّا نَحْنُ نَزَّلْنَا الذِّكْرَ وَ إِنَّا لَهُ لَحافِظُونَ» حجر: 9 مراد از ذكر قرآن مجيد است و چون قرآن ياد- آور و بيان كننده حقائق دنيا و عقبى است بدانجهت بر آن ذكر اطلاق شده است. درباره تحريف قرآن به «قرآن» رجوع شود.

اهل الذكر

* «وَ ما أَرْسَلْنا قَبْلَكَ إِلَّا رِجالًا نُوحِي إِلَيْهِمْ فَسْئَلُوا أَهْلَ‌ الذِّكْرِ إِنْ كُنْتُمْ لا تَعْلَمُونَ» انبياء: 7 «وَ ما أَرْسَلْنا مِنْ قَبْلِكَ إِلَّا رِجالًا نُوحِي إِلَيْهِمْ فَسْئَلُوا أَهْلَ‌ الذِّكْرِ إِنْ كُنْتُمْ لا تَعْلَمُونَ» نحل: 43.

ظاهر آيات و سياق آنها نشان ميدهد كه مراد از اهل ذكر اهل كتاب از يهود و نصارى هستند مشركين مكه از اينكه بشر عادى پيغمبر مشركين مكه از اينكه بشر عادى پيغمبر شود تعجّب ميكردند و ميگفتند «ما لِهذَا الرَّسُولِ يَأْكُلُ الطَّعامَ وَ يَمْشِي فِي الْأَسْواقِ لَوْ لا أُنْزِلَ إِلَيْهِ مَلَكٌ فَيَكُونَ مَعَهُ نَذِيراً» فرقان: 7.

قرآن مجيد در آيات مورد بحث ميخواهد اثبات كند كه سنّت خدا بر آن قرار گرفته كه پيامبران از جنس مردم باشند و ميگويد: پيش از تو مردانى فرستاديم كه مثل تو بشر بودند و اى مشركين اگر اين مطلب را باور نداريد و نميدانيد از اهل كتاب كه به‌