كُلُّ الطَّعامِ كانَ حِلًّا لِبَنِي إِسْرائِيلَ إِلَّا ما حَرَّمَ إِسْرائِيلُ عَلى‌ نَفْسِهِ‌ ...

فَأْتُوا بِالتَّوْراةِ فَاتْلُوها إِنْ كُنْتُمْ صادِقِينَ‌ آل عمران: 93.

حوا: وَ الَّذِي أَخْرَجَ الْمَرْعى‌ فَجَعَلَهُ غُثاءً أَحْوى‌ اعلى: 5 در مجمع گويد: أَحْوى‌ يعنى سياهتر حوّه: سياهى. راغب نيز أَحْوى‌ را شديد السواد گفته است بهر حال منظور از آن تيره رنگ است يعنى:

آنكه چراگاه را رويانيد و آنرا خشك و تيره‌تر كرد. ميشود گفت كه‌ غُثاءً راجع بعلف و أَحْوى‌ راجع بزمين چراگاه است يعنى علف آنرا خشك و زمين آنرا كه سبز بود تيره‌تر كرد.

حيث: ظرف مكان و مبنىّ بر ضمّ است و لازم الاضافه و مضاف اليه آن پيوسته جمله است بعضى ادعا كرده كه مضاف اليه آن گاهى مفرد ميايد و بقول را جز استدلال كرده است:

«أَ مَا تَرَى‌ حَيْثُ‌ سُهَيْلٍ طَالِعاً

...»

ولى جمهور اين مطلب را انكار نموده و گفته‌اند: سهيل مرفوع و مبتداء و خبر آن محذوف است (اقرب).

وَ اقْتُلُوهُمْ‌ حَيْثُ‌ ثَقِفْتُمُوهُمْ‌ بقره: 191 ثُمَّ أَفِيضُوا مِنْ‌ حَيْثُ‌ أَفاضَ النَّاسُ وَ اسْتَغْفِرُوا اللَّهَ‌ بقره:

199.

حيث بجمله فعليه و اسميه هر دو اضافه ميشود ولى در قرآن مجيد مضاف اليه آن همه جمله فعليّه است.

و چون ماء كافّه بر آن لاحق شود معناى شرط ميدهد و جازم دو است (اقرب) مثل‌ وَ حَيْثُ‌ ما كُنْتُمْ فَوَلُّوا وُجُوهَكُمْ شَطْرَهُ‌ بقره: 150 در قرآن مجيد فقط دو فقره‌ «حَيْثُ‌ ما»* آمده است بقره: 144 و 150 و بقيّه «حيث» و بيست نه بار بكار رفته است.

حيد: وَ جاءَتْ سَكْرَةُ الْمَوْتِ بِالْحَقِّ ذلِكَ ما كُنْتَ مِنْهُ‌ تَحِيدُ ق: 19 حيد بمعنى كنار شدن و عدول است مثل «حَادَ عَنِ الطَّرِيقِ‌ حَيْداً:

مال عنه و عدل».

در نهج البلاغه خطبه 189 در