قواعد فقه - محقق داماد‌، سيد مصطفى

نام کتاب : قواعد فقه نویسنده : محقق داماد‌، سيد مصطفى جلد : 4 صفحه : 192

‌
5. تعدد معين و معان
در بحث اعانت بر اثم، همواره از دو شخص معين و معان صحبت مى‌شود؛ همان گونه كه در حقوق عرفى، معاون و مباشر مطرح مى‌شود. اكنون اين پرسش مطرح مى‌شود كه آيا در اعانت همواره بايد تعدد شخص باشد يا اينكه معين و معان مى‌تواند در يك شخص جمع شود؟ به عبارت ديگر آيا يك شخص مى‌تواند نسبت به خود معاون باشد؟ مثلا، كسى كه انگور مى‌خرد تا شراب بسازد، آيا عمل خريد معاونت براى ساختن خمر محسوب است؟
شيخ انصارى [1] عمل خريد انگور را اعانت نمى‌داند. ايشان اضافه مى‌كند كه آيا كسى كه زمينى را اجاره مى‌كند، درخت انگور در آن مى‌كارد، آن را آب مى‌دهد، آن را سرپرستى مى‌كند و ...، آيا مى‌توانيم بگوييم كه چند گناه كرده است؟ قطعا جواب منفى است.
علت مطرح شدن اين بحث، روايتى است منسوب به امام صادق (ع) كه فرموده‌اند:
«من اكل الطّين فمات اعان على نفسه»؛ [2] كسى كه خاك بخورد و پس از آن بميرد، عليه نفس خويش كمك كرده است.
اين روايت از بحث اعانت بر اثم خارج است؛ زيرا همان طور كه گفته شد، فرض وجود معين، فرع بر وجود معان است. امام (ع) در اين روايت خوردن را كه نوعا موجب خودكشى مى‌شود مذمّت كرده است.
بنابراين، خودكشى از مصاديق معاونت بر حرام نيست؛ بلكه خود، يا گناه مستقل است و يا از مصاديق قتل نفس محترمه محسوب مى‌شود.

[1] شيخ انصارى، مكاسب، ص 136. (2) وسائل الشيعة، ج 16، ص 393.

نام کتاب : قواعد فقه نویسنده : محقق داماد‌، سيد مصطفى جلد : 4 صفحه : 192

فرمت PDF

شناسنامه

فهرست