(۲۵)

علامه شعرانى و تفسير ابوالفتوح رازى

نادعلى عاشورى

الف) نقد و بررسى قصه ها و داستانهاى تفسير ابوالفتوح رازى [1]

بارها گفته ايم و به كرّات شنيده ايم كه نگاه قرآن به قصه و داستان، نگاه استقلالى و ذاتى نيست و قرآن از آن رو كه نقل داستانها و سرگذشت اقوام و جوامع گذشته ذاتاً داراى ارزش و اعتبار است، به نقل آنها مبادرت نورزيده است؛ بلكه نقل داستان در قرآن بدان جهت است كه در مسير هدايت انسان و به سعادت دنيوى و اخروى رساندن آدمى مى تواند مؤثر باشد.
آرى، تنها هدف قرآن از نقل قصه همين است و بس؛ امرى كه به نظر نمى رسد هيچ مفسر يا آشنا به قرآنى در آن كمترين ترديد داشته باشد. لازمه پذيرش اين اصلِ اصيل و ريشه دار، اذعان و اعتراف به يك اصل و حقيقت ديگر است و آن اينكه چون مقصد نهايى قرآن از نقل داستان، هدايت و ارشاد انسانهاست، از اين رو، در نقل قصه ها و داستانها، تنها به آن بخش از داستان، كه در راستاى تأمين اين هدف مهم نقش اساسى داشته، بسنده شده و از جوانب و بخشهاى ديگرى كه ارتباطى به اين غرض نداشته، خوددارى شده است. بر اين اساس، مشاهده مى كنيم كه هرگز در قرآن به جزئيات بسيارى از وقايع و داستانها توجّه نشده؛ بلكه تنها به اصل قضيه، به همراه پاره اى از توضيحات لازم و ضرورى اكتفا شده است.

[1] اين مقاله با عنوان «قصه هاى قرآنى از نگاه علامه شعرانى»، در كتاب فرزانه ناشناخته (بوستان كتاب قم، ۱۳۸۲ش، ص ۲۶۴ ـ ۲۸۶) به چاپ رسيده است.