بسيارى از علماى اصول و دانشمندان علوم قرآنى در بين اهل سنت مطرح شده است. اين تقسيم بندى از آنجا ناشى شد كه در جوامع روايى اهل سنت پاره اى احاديث راه پيدا كرد، مبنى بر اينكه بخشى از آيات قرآن نسخ گرديد كه نه تنها حكم آن برداشته شد، بلكه لفظ آن نيز از كتابت ساقط گرديد.
اين اقسام سه گانه عبارت اند از:
الف) نسخ تلاوت، ب) نسخ حكم، ج) نسخ تلاوت و حكم.
در تفسير ابوالفتوح رازى درباره اقسام فوق چنين آمده است:
«دخول نسخ در آيات قرآن به سه وجه است: يكى آن است كه حكم او منسوخ بود و تلاوت بر جاى؛ چون آيه عدّه يك سال، فى قوله تعالى: «وَ الَّذِينَ يُتَوَفَّوْنَ مِنْكُمْ وَ يَذَرُونَ أَزْواجاً وَصِيَّةً لِأَزْواجِهِمْ مَتاعاً إِلَى الْحَوْلِ غَيْرَ إِخْراجٍ» . [1] پس خداى تعالى اين عدّه يك سال، به چهار ماه و ده روز منسوخ كرد، فى قوله تعالى: «وَ الَّذِينَ يُتَوَفَّوْنَ مِنْكُمْ وَ يَذَرُونَ أَزْواجاً يَتَرَبَّصْنَ بِأَنْفُسِهِنَّ أَرْبَعَةَ أَشْهُرٍ وَ عَشْراً» [2] ، و چون آيه نحوا، فى قوله تعالى: «يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذا ناجَيْتُمُ الرَّسُولَ فَقَدِّمُوا بَيْنَ يَدَيْ نَجْويكُمْ صَدَقَةً» [3] ....
دوم آن است كه تلاوت منسوخ بود و حكم بر جاى؛ بر عكس قسم اول، و آن آيه رجم زانى است كه در اخبار و تفاسير چنين آمده است كه در سورة النور اين آيه بود كه «الشيخ و الشيخة اذا زنيا فارجموها البتة فانهما قضيا الشهوة جزاء بما كِسبا نكالاً من اللّه و اللّه عزيز حكيم». اين آيه را تلاوت منسوخ است و حكم بر جاى.
و سيم آنكه لفظ و حكم هر دو منسوخ باشد؛ چنان كه در خبر آورده اند كه در قرآن بود كه: «انّ عشر رضعات يحرّمن» ده رضعه حكم تحريم پديد آرد. آن گه آن را

[1] بقره (۲): ۲۴۰.

[2] بقره (۲): ۲۳۴.

[3] مجادله (۵۸): ۱۱.