چون اين متن ارزشمند و مهمّ شيعى در بنياد پژوهشهاى اسلامى آستان قدسِ رضوى به نحو جالب توجّهى مورد تحقيق قرار گرفته و با تكيه بر نسخه هاى خطى، بسيار به تصحيح جناب دكتر ياحقى، و با ويراستارى اين كمترين به عالم علم و ادب و فرهنگ عرضه شده است، [1] در مقاله حاضر نتيجه بررسى مقايسه اى بين اين تفسير و تفسير تبيان مرحوم شيخ الطائفه طوسى، كه مرحوم شيخ ابوالفتوح از آن متأثر بوده است، و مجمع البيان مرحوم طبرسى از معاصرين شيخ ابوالفتوح، عرضه شده است. و چنين نتيجه گرفتيم كه به طور كلى مى توان گفت تفسير روض الجنان از اين جهت كامل تر است و بر اين دو تفسير رجحان دارد. [2]
شأن لغوى، ذكر موارد استعمال لغت و يا نقل اختلافاتى كه در يك واژه وجود دارد و دقّت در اينكه استعمال اين لغت در چند مورد چه مناسبتى دارد، نيست؛ و امّا اگر كسى مشتقّات يك لغت را در مواردى با ذكر مناسبت بيان كند و براى تمام مشتقّات آن، واژه جامعى به دست دهد؛ نشان قدرت محقق است. مرحوم شيخ ابوالفتوح رازى، الحقّ داراى چنين هنرى است و بيشتر در اين جهت، اشتقاق كلمات مورد لحاظ است. با دقّت و احاطه اى كه افراد دارند و در اين جهت اشخاص به شدّت و ضعف مختلف اند و كمتر كسى پيدا مى شود كه تا آخر راه رفته و جاى تحقيقى براى ديگران نگذاشته باشد؛ چنان كه گفته اند: «كم ترك الأوّل للآخر».

[1] در اين مقايسه، مجمع البيان، چاپ مطبعه عرفان صيداء بيروت، تبيان، چاپ مطبعه علميه نجف اشرف و روض الجنان، چاپ بنياد پژوهشهاى اسلامى آستان قدس، به كوشش و تصحيح دكتر محمّدجعفر ياحقّى و دكتر محمّد مهدى ناصح، مشهد، ۷۴ ـ ۱۳۶۵ و در بخشهايى از آنكه چاپ نشده، تفسير دوازده جلدى به تصحيح و حواشى مرحوم آيه اللّه شعرانى، چاپ اسلاميه تهران، مورد مراجعه بوده است كه همه جا در متن تنها به ذكر شماره جلد و صفحه كتاب اكتفاء شده است تا حواشى بيش از حد دراز نگردد.

[2] ر.ك: مقدمه ج ۱؛ معيار اللّغه، چاپ سنگى، ص ۱۸.