كه مردم دست در ماليدند، اثر روشن نمانده.
عبداللّه بن عمر [1] روايت كند كه ركن و مقام، دو ياقوت بود از ياقوتهاى بهشت. خداى تعالى (عزّوجلّ) به زمين فرستاد و روشنايى ايشان بستد و اگر همچنان روشن بودندى، هرگز در دنيا شب نبودى از نور و فروغ ايشان و همه زمين به نور ايشان منوّر بودى.

۳. بيت اللّه الحرام

قوله: «وَ عَهِدْنا إِلى إِبْراهِيمَ وَ إِسْماعِيلَ» (بقره ۲: ۱۲۵)؛ ما عهد كرديم با ابراهيم و اسماعيل.
گفتند: معنى آن است كه ما فرموديم و وصيّت كرديم ايشان را «أَنْ طَهِّرا بَيْتِيَ» كه خانه من پاك كنيد. بعضى ديگر از مفسّران گفتندى: معنى آن است كه خانه مرا بر طهارت بنا كنيد. يعنى بر توحيد. سعيد بن جُبير و عبيد عمر و عطا و مقاتل گفتند: مراد آن است كه خانه مرا از بتان پاك كنيد. يمان گفت: معنى آن است كه در او بخورسوزى و خُلُوق [2] در او مالى و خوش بوى كنيد.
«لِلطّائِفِينَ» براى آنان كه طواف كنند و از آفاق و اقطار جهان آنجا آيند.

[1] عبداللّه بن عمر بن خطّاب العدوى، صحابى و از معززترين خانواده اى قريش در جاهليت بود. با پدر خود به مدينه هجرت كرد و در فتح مكّه حاضر بود. مدّت شش سال در اسلام فتوا داد. پس از قتل عثمان، گروهى نزد وى آمدند كه با او به خلافت بيعت كنند، نپذيرفت. وى دو بار در جنگ آفريقا شركت كرد. نخست به همراهى ابن ابى سرح و بار دوم با معاوية بن خديج. وى به سال ۷۳ق درگذشت. او آخرين صحابى است كه به مكّه درگذشت. از او ۲۶۳۰ حديث در صحيحين روايت شده است (لغتنامه دهخدا، به نقل از اعلام زركلى، چاپ اول، ج ۲، ص ۵۷۰).

[2] نوعى از بوى خوش كه خلاق نيز گويند (فرهنگ فارسى نفيسى).