و آنكه جمله «متشابه» است؛ چنان كه گفت: «كتاباً مُتشابهاً مَثانى» [1] و معنى آنكه: «يُشْبهُ بَعضُهُ بَعضاً في الأحكامِ والاعجازِ وانْتفاءِ التَّناقُضِ عنه» بهرى با بهرى ماند در «احكام» و «اعجاز» و «نفى نقض» از او. و بهرى «محكم» است و بهرى «متشابه» بر اين معانى كه گفته شد. و اين است جواب آن كس كه گويد در قرآن آيات متناقض است. نبينى كه در آيه اى گفت: قرآن جمله «محكم» است، و در يك آيه گفت: جمله «متشابه» است، و در يك آيه گفت: بهرى «محكم» است، و بهرى «متشابه». [2]

داستان ابراهيم و اسماعيل

۱. چاه زمزم

چون ابراهيم عليه السلام را از ساره فرزند نمى بود، از آنجا كه پير شده بود، ابراهيم عليه السلامدل در فرزند بسته بود. و ساره كنيزكى داشت جوان و پاكيزه، به ابراهيم داد و گفت: اين را به تو دادم تا باشد كه خداى تعالى تو را فرزندى دهد كه از من نمى باشد.
ابراهيم عليه السلام با هاجر خلوت كرد. خداى تعالى او را از هاجر اسماعيل داد و آن نور محمّدى كه در پيشانى پدران پيغمبر صلى الله عليه و آله بودى، انتقال افتاد به اسماعيل.
ساره را از آن رشك عظيم آمد و دلتنگ شد كه او را مى بايست كه آن شرف او را بودى و آن فرزند از نسل و نژاد او بودى. به ابراهيم ناخوش شد و گفت: نخواهم كه هاجر در پيش من باشد و نيز او را ببينم.
حق تعالى گفت ابراهيم عليه السلام را: او را درد و رنج منماى و چون او با تو مروّت

[1] الزّمر (۳۹) بخشى از ميان آيه شريف ۲۳: «نامه اى هموار مانند يكديگر [در نيكويى و راستى] دو تو دو تو و ديگرباره ديگر باره». (كشف الاسرار، ج ۸، ص ۴۰۱، س ۴ و ۵).

[2] تفسير ابوالفتوح رازى، چاپ شادروان استاد مهدى الهى قمشه اى، فروردين ماه ۱۳۲۰ش، ج ۲، ص ۲۷۰ ـ ۲۷۳.