مشهور به ابن شهرآشوب (م ۵۸۸ق) صاحب معالم العلماء و مناقب آل ابى طالب است. ابوالفتوح در رى مى زيست و همان جا زن خواست و دو فرزند آورد و براى شيعيان واعظى مى كرد، و در همين شهر درگذشت و چنان كه وصيّت كرده بود، در جوار بقعه امام زاده حمزه و حضرت عبدالعظيم به خاك سپرده آمد. گورگاه او امروز مشهور و مدفن بسيارى از علماء و دانشمندان قديم و جديد است. سال تولّد و درگذشت وى پيدا نيست، اما از آنجا كه بلاواسطه از شيخ ابو على حسن بن محمّد بن حسن طوسى، فرزند شيخ طوسى معروف (م ۴۶۰ق) روايت كرده است و درگذشت شيخ ابوعلى به تصريح ابن حجر عسقلانى در لسان الميزان (ج ۲، ص ۲۰۵) در حدود ۵۰۰ق بوده است، نتيجه اين خواهد بود كه تولّد راوى بلاواسطه از وى، يعنى شيخ ابوالفتوح، مؤخّر از حدود ۴۸۰ق نباشد. و بنابر آنكه زنوزى صاحب رياض العلماء نوشت كه اجازه ابوالفتوح را به خطّ وى به تاريخ ۵۵۲ در پشت دستنويسى از شرح الشّهاب او ديده است، درگذشتش از سال ۵۵۲ق به بعد روى نموده و از آنجا كه دو نسخه كهن از اين تفسير كه در آستان قدس رضوى به شماره هاى ۱۳۴ و ۱۳۶ محفوظ است و به ترتيب به سالهاى ۵۵۶ و ۵۵۷ كتابت يافته و در آنها نشانه اى از درگذشت مؤلّف نيست، بلكه در دستنويس نخستين با جمله «بورك لصاحبه حامداً للّه تعالى و مصلّياً على نبيّه و عترته الطّاهرين الأبرار» شاهدى بر حيات مؤلّف نيز هست، توان گفت كه شايد در وقت كتابت اين دستنويسها مؤلّف در حال حيات بوده است يا به تازگى در گذشته و كاتب از درگذشت وى بى اطّلاع بوده.
از آثار اوست:
۱. شرح الشّهاب در شرح بر شهاب الاخبار قاضى ابو عبداللّه محمّد قضاعى (م ۴۵۴ق).
۲. رساله يوحنّا به فارسى در بطلان مذاهب اربعه و حقّانيّت مذهب جعفرى اثناعشرى. در اين رساله كه بر نهج كتاب طرائف ابن طاووس است، مردى به نام