صاحب نظران نثر ابوالفتوح رازى بيشتر خطابى است. [1] آن جا كه ميدان سخن گشاده بوده است، مانند: نقل داستان ها و قصص و تاريخ، نويسنده بيشتر به نثر ساده پرداخته است. اين امر به خاطر آن است كه ابوالفتوح به وعظ و موعظت مى پرداخته و بدان گرايشى داشته است . اينك نمونه هايى از هر كدام را در همين مقدّمه نقل مى كنيم:

الف . نثر مسجّع

«سهل بن عبد اللّه گفت : تقوى آن باشد كه بپرهيزى به دل از غَفَلات، و به نفس از شهوات و به حقّ از لذّات و به جوارح از سيّآت. آن وقت كه اين كرده باشى، اميد باشد تو را به وصول دَرَجات و نجات از دَرَكات. [2]

ب . موازنه و ترصيع

«بدان كه از جمله كلمات ثناى خداى تعالى، يكى از اين كلمه «الحمد» است؛ چه در او قيدِ نعمتِ حاصل است و صيدِ نعمتِ نا آمده» [3] .

نمونه ديگر

«پس به غنيمت دار تا تو را باز گذاشته اند و تو ممكّنى و تو را خير كردن ممكن است، تأخير و تقصير مكن . تا كارت روان است و بادت جَهان است و هوايت صافى است و آب به جوى تو است، پيش از آن كه آبت برود و بادت بنشيند و كارت فرو ماند ». [4]

[1] ر . ك : طبرسى و مجمع البيان، ص۲۱۱؛ دائرة المعارف بزرگ اسلامى، ج ۶، ص ۱۱۰ ذيل مدخل «ابوالفتوح رازى» .

[2] روض الجنان، ج ۱، ص ۱۰۱ .

[3] همان، ج ۱، ص ۶۴ .

[4] همان، ج ۱، ص ۱۱۴ .