ساير كتب اين دوره گاه به گاه با آن روبه رو مى شويم؛ ولى در اين كتاب صفحه اى از آن خالى نيست؛ مثال: «برفتند و دقيانوس را خبر دادند از احوال ايشان، او كس فرستاد و ايشان را حاضر كرد بر آن هيأت كه بودند با جامه عُبّاد روى در خاك ماليده [1] [از سجده ]و چشم ها پر آبا شده، ايشان را تهديد كرد و گفت : چرا به خدمت نيامدى (= نيامديد) و براى اصنام قربانى نكردى (= نكرديد) اكنون مخيّرى (= مخيّريد) خواهى به دين من درآيى (= درآييد) و خواهى اختيار كشتنى كنى. [2]
از جهت شيوه نثر، چون تفسير ابوالفتوح رازى در نيمه اول قرن ششم هجرى نگاشته شده، دنباله شكوفايى نثر مرسل و ساده است كه در قرن چهارم و پنجم هجرى رواج داشته و قابوسنامه و ديگر كتب اين دوره بدان نثر نوشته شده اند . نثر مرسل در عين رعايت جانب فصاحت و بلاغت از ايجاز و سادگى برخوردار است؛ اما به تدريج نثر فارسى به سبك مصنوع، مشحون به موازنات و سجع ها و آوردن صنايع لفظى و معنوى نزديك مى شود و به الفاظ و عبارات و اشعار عربى و آيات و احاديث آراسته مى گردد. نوع دلپذير اين نوع نثر، كليله و دمنه بهرامشاهى و در قرن بعد، گلستان سعدى است؛ و نوع متكلّف آن مقامات حميدى و تاريخ وصّاف است .
نثر تفسير ابوالفتوح حالت بينابين دارد كه در آن هم نثر مرسل و ساده ديده مى شود، و هم آثار نثر مسجّع و حتّى متكلّف در جاى جاى آن ديده مى شود؛ امّا چون اين كتاب در باب علم تفسير است، شواهد زيادى، و گاه وبيش از حدّ از اشعار عربى در اثبات استعمال لغات در شواهد مستند آمده و بحث در مسائل فقهى و لغوى و كلامى هم در آن كم نيست؛ بويژه كه به عقيده برخى از

[1] در چاپ بنياد پژوهش ها : كالبده از سجده (ج ۱۲، ص ۳۱۵) .

[2] سبك شناسى، ج ۲، ص ۳۲۹ .