۷. صفات ديگر خداوند: خداوند صفات ديگرى مثل: سرمديت، ربّ بودن، رحمن، رحيم و... دارد كه اختلاف مهمّى درباره آنها نشده است. ابوالفتوح به مناسبت آيات مربوط به آنها، تعريف مختصرى از هر كدام كرده است. وى در مورد اسم «اللّه » فرموده است «اللّه » نام ذات قادر است بر اصول نعمتها، و وقتى نعمت بر بندگان داده شد، خداوند مستحق عبادت مى شود. پس صفت «اللّه » به صفت قدرت باز مى گردد كه از صفات نفس است و همين كه صفت «اللّه » را به قدرت بازگردانديم، ديگر اشكال نمى شود كه خداوند در لايزال «اللّه » است و در ازل «اله»؛ چون در ازل مستحق عبادت نبود، و چون ما اين اسم را به صفت قدرت بازگردانديم، خداوند هم در لايزال و هم در ازل اِله است. [1]

صفات سلبى

متكلمان مى گويند هر كمالى به خداوند نسبت داده مى شود و هر نقصى از خداوند سلب مى شود. به همين سبب، برخى صفات را سلبى مى دانند كه البته همه به صفات ثبوتيه باز مى گردند. صفات ثبوتيه از اين قرار هستند:
۱. فرا مكان بودن: خداوند مكان ندارد. علاّمه شعرانى در پاورقى تفسير ابوالفتوح مى نويسد خداوند خالق مكان است و اگر بخواهد در مكان هم باشد، اجتماع نقيضين مى شود. پس مكان محتاج خداوند است. [2]
ابوالفتوح در ذيل آيه «إِذا سَأَلَكَ عِبادِي عَنِّي فَإِنِّي قَرِيبٌ» مى نويسد خداوند مكان ندارد؛ بلكه نزديك است به علم و قدرت. [3]
۲. غير جسمانى بودن خداوند: اين بحث هم در بين مكاتب كلامى بحث داغى است.

[1] روض الجنان، ج ۱، ص ۵۸.

[2] روح الجنان، ج ۲، ص ۷۲.

[3] همان، ص ۷۲.