نام کتاب : تفسير پژوهي ابوالفتوح رازي نویسنده : ایازی، سید محمد علی جلد : 1 صفحه : 186
اگر شيى ء از حور العين خيو در هفت دريا فكند، آب دريا جمله عذب شود (ج ۱، ص ۱۷۳)؛ چون مؤمن را به بهشت، آرزوى فرزند شود، حمل و وضع و رضاع، به يك ساعت باشد بر حسب مراد (ج ۱، ص ۱۷۴)؛ از وراى فرشتگان و اعوانان، زمينى هست سپيد چون رخام، عرضش چندان كه آفتاب به چهل روز تواند بريدن (ج ۱، ص ۷۲)؛ كيفيت خلقت آسمانها (ج ۱، ص ۱۹۲ ـ ۱۹۶) از آنجا كه بررسى اين گونه از باورها در تفسير روض الجنان نيازمند بررسى مستقلى است، از طرح تفصيلى آن خوددارى مى شود و تنها به اين نكته بسنده مى شود كه نقل اين مطالب در قالب ادبيات عمومى تفاسير به ويژه از كسانى كه مشهور به وارد كردن آن در حوزه تفسير بوده اند، قابل دفاع نيست؛ هر چند در ظاهر ضديتى با عقايد دينى نداشته باشد؛ مانند آنچه در چگونگى آفرينش آسمان و زمين به عنوان قول راويان اخبار نقل مى كند. [1]
رويكردهاى مهم در فهم قرآن
سه رويكرد مهم و اساسى در فهم قرآن وجود دارد: الف) شرح يا تفسير متن در سطح الفاظ، بدون تأويل و تعبير آنها. غالباً تفاسير بزرگ اهل سنت از اين شيوه پيروى مى كنند. ب) تفسير قرآن فراتر از محدوده معنايى واژه ها و غور در عمق مفاهيم و لايه هاى پنهان معنا؛ به گونه اى كه آن را تأويل ـ مرتبه اى عالى تر از تفسير ـ بدانيم. غالباً تفاسير شيعى بر اين نهج نوشته شده اند. اصل اين دانش نزد خداوند و بهره اى از آن نزد نبى اكرم و از طريق آن حضرت در نزد اهل بيت عليهم السلام است. ج) گونه اى ديگر، تفسير عرفانى و تعابير اهل تصوف است كه خود شاخه اى از تأويل است.