طواف به موجب روايات صحيحه معتبره قابل تدارك و جبران است نسيان شرط را در حكم نسيان اصل، بدانيم؟ چه دليلى بر بطلان حج چنين آدمى است با آن كه به مقتضاى نفى حرج و حديث رفع، معذور است.

ج‌

- در فرض سؤال بعيد نيست كه نسيان شرط- طهارت- ملحق به نسيان اصل طواف باشد و على هذا حج صحيح است طواف حج و نماز آن و طواف نساء و نماز آن را با طهارت انجام دهد و احتياطا سعى را نيز اعاده نمايد و اگر از مكه برگشته و به وطن آمده اگر متمكن باشد خودش و الا نائب بگيرد تا طوافين و سعى را به جا آورد هر چند در غير موقع حج باشد و چون در اين مسأله، به فتواى صحت از علماء اعلام برخورد نكرده‌ام بلكه اطلاق كلماتشان، ظهور در بطلان دارد احتياط آنست كه سال ديگر خودش و اگر خودش متمكن نيست نائب بگيرد تا حج تمتع به جا آورد و تمسك به نفى حرج و حديث رفع در اين مورد بنظر حقير تمام نيست و تفصيل آن محتاج به مجال و بحث بيشتر است.

س 17

- شخصى در حين تولد سر حشفه او مقدارى ختنه بوده و به اصطلاح مختون غيبى بوده و بعد ديگر او را ختنه نكردند و بهمان اكتفا شده و با اين حال حج نموده در اين صورت حج او از جهت طواف و نماز و ساير مناسك اشكالى دارد يا نه؟ و اگر اشكال پيدا كرده با اتيان عمره مفرده، جبران مى‌شود يا نه و نسبت به زن چه حكمى دارد به او حرام مى‌شود يا نه؟.

ج‌

- اگر حشفه در غلاف نباشد و صدق اغلف نكند طواف و نماز او صحيح است و اگر صدق كند كه اغلف است طواف حج و طواف عمره و طواف نساء و نمازهاى آنها را مجددا بايد خودش و در صورت عدم تمكن نائبش به جا آورد و تا طواف نساء را به جا نياورد زن بر او حلال نمى‌شود.

س 18

- آيا مقام ابراهيم، داخل در مطاف است يا نه؟.

ج‌

- طواف در خلف مقام، بنظر اين جانب محل اشكال است و در اين مسأله مى‌توانيد رجوع به ديگرى نماييد.

س 19

- اگر زن بعد از اعمال حج در منى حائض شود و به مكه بيايد و پيش از آن كه پاك شود ناچار به رفتن از مكه شود مثل اين كه همراهان او عازم‌