خمس سرمايه و آلات مورد حاجت در كسب‌

س 4

- كسى كه سرمايه و مستغلّات اوّليّه او متعلّق خمس بوده و يا سرمايه و مستغلّات اوّليّه او متعلّق خمس نبوده ولى آنها را از چيزى كه متعلّق خمس بوده زياد كرده و خمس آنها را نداده و با آنها كسب كرده و چند سال باين طريق گذشته و بعض اشيائى كه مؤنه محسوب مى‌شود و بعض ديگر كه مؤنه محسوب نمى‌شود از كسبش تهيّه كرده تكليف او چيست؟.

ج‌

- سرمايه، خمس دارد مگر آن كه از چيزى تهيّه كرده باشد كه متعلّق خمس نيست و زياد كردن سرمايه نيز مثل اصل سرمايه است، و چيزهائى كه تهيّه نموده اگر از مؤنه است و يقين ندارد به اين كه قيمت آن متعلّق خمس بوده اداء خمس آن، واجب نيست بلى احتياط، به اداء خمس آن يا مصالحه با مستحقّين آن، خوب است و آن چه زائد بر مؤنه است بايد خمس آن داده شود.

س 5

- شخص زارع، مقدارى زمين زراعتى و تعدادى اصله نخل خرما حدود پانزده هزار تومان در مدّت چند سال تدريجا از درآمد همان زمين و نخل و بعضى اوقات از وام گرفتن از بانك دولتى خريده و نقدى هم نداشته كه يك سال بر آن گذشته باشد و سال خمس هم نداشته و از درآمد كشت زمين و محصول نخل، در اين مدّت، بطور متوسّط امرار معاش مى‌كرده در اين صورت آيا به زمين و نخل و منزل مسكونى و اثاثيه خانه- كه تدريجا در سالهاى گذشته بطور قرض و نقد خريده و اكنون اگر بخواهد از قيمت زمينها و نخلها و منزل مسكونى و اثاثيه خانه، خمس پرداخت كند ممكن است لطمه به زندگيش برسد- خمس تعلّق مى‌گيرد يا نه؟.

ج‌

- در فرض سؤال، منزل مسكونى و اثاثيه خانه و لوازم مورد احتياج زندگى، خمس ندارد ولى زمين زراعتى و نخل‌ها و اثاث زراعت، از سرمايه، محسوب است و بايد خمس آن داده شود. بلى آن چه از وجه آنها كه قرض است تا اداء نشود مقابل آن خمس ندارد.

س 6

- ماشين و موتور سيكلت و يا دوچرخه كه جهت سوارى و يا براى‌