مواضع تيمّم مى‌نشيند ميكربهايى را كه در ظاهر بدن است از بين ببرد پس تيمّم بر صعيد طيّب (خاك پاك) چنانچه اسلام دستور داده و فرموده (فتيمّموا صعيدا طيّبا) 1 واقعا دست و رو را پاك‌تر مى‌سازد. حكمت ديگرى كه در تيمّم است اين است كه چون وضو و غسل، براى نماز، تشريع شده و مكلّف بايد با آب كه يكى از وسايل تنظيف و تطهير است خود را طهارت بدهد حال كه از استعمال آب، معذور شده شارع، سزاوار نمى‌داند كه بدون تطهير و تنظيف، به نماز و توجّه به خدا روى آورد و خاك نيز شرعا و علما يكى از مطهّرات است لذا دستور داده شده كه تيمّم كند تا با طهارت و نظافت، به درگاه خدا حاضر شود و اطاعتى را كه- به واسطه عذر از استعمال آب- از او فوت شده به اين وسيله، جبران و تدارك كند، حكمت ديگر آن اين است كه اگر وضو و غسل، بدلى نداشته باشد و بدون بدل، مكرّر نماز بخوانند حال اعتياد و مواظبت برگرفتن طهارت در شخص- به واسطه عذر از استعمال آب- ضعيف مى‌شود پس حكمت، اقتضاء مى‌كند كه اين حال در انسان، باقى بماند و عظمت و احترام نماز، محفوظ تر باشد ضمنا معلوم باشد كه اين حكمتهائى است كه بنظر ما مى‌رسد و الّا ممكن است حكمتهاى عالى‌ترى هم داشته باشد كه به مرور زمان و پيشرفت علم، معلوم گردد مع ذلك تأكيد مى‌شود كه ما تمام عبادات را بايد فقط براى امتثال امر و قربة إلى اللَّه به جا بياوريم تا از حظوظ و فوائد عاليه روحانى و اخلاقى آن برخوردار شويم.

س 22

- شخصى مهمان است صبح به آب احتياج پيدا كرده خجالت مى‌كشد به صاحبخانه بگويد، تيمّم را در اين صورت جايز مى‌دانيد يا خير؟.

ج‌

- خجالت عذر شرعى و مجوّز تيمّم نيست ولى اگر وقت ضيق شد واجب است تيمّم كند و نماز بخواند.