نام کتاب : مقدمهاى بر فقه شيعه نویسنده : مدرسی، سيد حسين جلد : 1 صفحه : 39
محدثان در اين دوره اطلاق شده است. در كتابهاى علم رجال از برخى از فقهاء اين مكتب و گرايش آنان صريحا ياد شده است مانند أبو الحسين الناشى، علي بن عبد الله بن وصيف (م 366) كه گفته اند در فقه به روش أهل ظاهر سخن مى گفت [135]. ليكن به خاطر عدم وجود استدلال و مبناى اجتهادي در اين مكتب، و نبودن هيچ گونه فكر نو و تازه اى در ميان آنان، آراء و انظار فقهى هواداران اين روش كه چيزى جز مفاد أحاديث مذهبي نبوده است ارزش فقهى مستقل نيافته و در متون و مآخذ مربوط بدان اعتنا نشده است [136]، ولى نظرات كلينى وصدوق از گروه أول در منابع فقهى نقل مى شود [137]. اين مكتب كه نخست در دوره حضور يكى از دوگرايش رايج در جامعه علمي شيعه بود در روزگار غيبت صغرى اندك اندك بر مراكز علمي و محيط فكرى شيعي چيره گرديد و گرايش عقلي كلامي و فقهى را كه بر أساس اجتهاد واستدلال متكى بود بالكل مغلوب ساخت. مركز علمي قم كه در آن هنگام بزرگ ترين و مهمترين مجمع مذهبي شيعي بود به طور كامل در اختيار اين مكتب قرار داشت وفقها قميين همگى از محدثان [138]، و مخالف با هرگونه استدلال و اجتهاد و تفكر عقلانى در جامعه شيعي بوده اند. اكثريت قاطع فقهاء شيعي در اين دوره تا أواخر قرن چهارم جزء پيروان اين مكتب قرار داشته اند [139]. اين مكتب چنان كه خواهيم ديد در أواخر قرن چهارم و أوائل قرن پنجم با كوشش و تلاش شيخ مفيد و شاگردش شريف مرتضى درهم كوبيده شد، گرچه چند تنى به صورت پراكنده تا دوره هاى بعد از هواداران آن باقي مانده بودند [140] ليكن ديگر هيچ گونه اثر و تأثيرى در محيط علمي شيعه نداشتند. در آثار مفيد و مرتضى شيوه فقهى و أصول معتقدات هواداران اين مكتب به خوبى نشان داده شده است [141].
= 169 و 178 / سيد شريف، شرح مواقف: 629 و 178 / محصول فخررازى (به نقل كشف القناع: 203). [135] فهرست شيخ: 89 / قهپايى 4: 233. [136] رسالة في الرد على أصحاب العدد، مرتضى: 130 ب / التبانيات أو: 2 / جوابات المسائل الموصلية الثالثة: 40 الف. [137] معتبر محقق حلى: 7 / هداية الطالبين صاحب مدارك: 4 پ / مقابس كاظمى: 23. [138] رسالة في ابطال العمل باخبار الآحاد، مرتضى: 142 ب / فتونى، تنزيه القميين: 4. نيز ببينيد فهرست شيخ: 157. [139] عده شيخ: 248 / علامه، نهاية الوصول: 200 پ. [140] النقض: 568. [141] رجوع شود به سرويه مفيد: 222 و 223 / تصحيح الاعتقاد أو: 222 / عكبريه أو: 59 ر / جواب أهل الحاير همو: 112 و 116 / رسالة في الرد على أصحاب العدد أو: 124 / الموصلية الثالثة مرتضى: 140 الف / تبانيات أو: 2 / رسالة في الرد على أصحاب =
نام کتاب : مقدمهاى بر فقه شيعه نویسنده : مدرسی، سيد حسين جلد : 1 صفحه : 39