كاركردهاى دين

مفهوم كاركرد گرايى

يكى از مسائل جديد كلامى كه به عنوان روشى براى پاسخ يابى به مسئله ى انتظار بشر از دين و گستره ى شريعت به كار مى رود، مسئله ى كاركردهاى دين است. قبل از آن كه به تبيين كاركردها، آثار و خدمات دين بپردازيم، توجه به نكات مقدماتى ذيل ضرورت دارد:

كاركردهاى دين در كلام سنّتى و كتاب هاى اعتقادى متكلّمان گذشته نيز با عنوان هاى آثار دين، آثار ايمان، نقش دين در زندگى فردى و اجتماعى، فوايد بعثت پيامبران و... به كار رفته است;[1] ولى از آن رو كه علوم انسانى در اين دو قرن اخير، رشد و تحوّل و بالندگى پيدا نموده و به رفع بسيارى از نيازهاى فردى و اجتماعى پرداخته است; جاى اين پرسش جديد باز گرديد كه آيا با توجه به كاركردهاى علوم انسانى و اجتماعى، به ويژه روان شناسى و جامعه شناسى، كاركردى بى بديل براى دين مى ماند؟

آيا مى توان نقشى براى دين در زندگى فردى و اجتماعى قائل شد؟

از اين رو مى توان مسئله ى كاركردهاى دين را به عنوان مسئله ى جديد كلامى دانست.

عنوان « كاركردهاى دين »، صبغه ى جامعه شناسانه دارد; گرچه ما در اين نوشتار، برداشتى اعم از جامعه شناختى را در نظر گرفته ايم. منظور جامعه شناسان از مفهوم كاركرد (function) در اصطلاح كاركرد گرايى (functionalism) اثرى است كه پديده هاى اجتماعى از خود بر جاى مى گذارد. كاركردگرايان معتقدند كه اين آثار، نتيجه و دستاورد ساخت هاى اجتماعى اند.