نام کتاب : تفسير نمونه ط-دار الكتب الاسلاميه نویسنده : مكارم شيرازى، ناصر جلد : 8 صفحه : 204
با نظر تحقير و انكار نسبت به آن سوره به يكديگر نگاه مىكنند، و با حركات
چشم، مراتب نگرانى خود را ظاهر مىسازند" (وَ إِذا ما أُنْزِلَتْ سُورَةٌ نَظَرَ بَعْضُهُمْ إِلى
بَعْضٍ).
ناراحتى و نگرانى آنها از اين نظر است كه مبادا نزول آن سوره، رسوايى جديدى
برايشان فراهم سازد و يا به خاطر آن است كه بر اثر كوردلى چيزى از آن نمىفهمند، و
انسان دشمن چيزى است كه نمىداند.
و به هر حال تصميم بر اين مىگيرند كه از مجلس بيرون بروند، تا اين نغمههاى
آسمانى را نشنوند، اما از اين بيم دارند كه به هنگام خروج كسى آنها را ببيند، لذا
آهسته از يكديگر سؤال مىكنند: آيا كسى متوجه ما نيست،" آيا كسى شما را
مىبيند"؟! (هَلْ يَراكُمْ مِنْ أَحَدٍ).
و همين كه اطمينان پيدا مىكنند جمعيت به سخنان پيامبر ص مشغولند و متوجه آنها
نيستند" از مجلس بيرون مىروند" (ثُمَّ انْصَرَفُوا).
جمله" هل يريكم من احد" (كسى شما را مىبيند) را، يا با زبان
مىگفتند، و يا با اشاره چشمها، در صورت دوم جمله" نَظَرَ بَعْضُهُمْ إِلى بَعْضٍ" با اين جمله يك مفهوم را بيان مىكند و در حقيقت" هل يريكم من
احد" تفسيرى است براى نگاهشان به يكديگر.
در پايان آيه، به ذكر علت اين موضوع پرداخته و مىگويد: آنها به اين جهت از
شنيدن كلمات خدا ناراحت مىشوند كه" خداوند قلوبشان را (به خاطر لجاجت و عناد
و بخاطر گناهانشان) از حق منصرف ساخته (و يك حالت دشمنى و عداوت نسبت به حق پيدا
كردهاند) چرا كه آنها افرادى بى فكر و نفهم هستند" (صَرَفَ اللَّهُ قُلُوبَهُمْ بِأَنَّهُمْ قَوْمٌ لا
يَفْقَهُونَ).
در مورد جمله صَرَفَ اللَّهُ قُلُوبَهُمْ، مفسران دو احتمال دادهاند: نخست اينكه جمله خبريه باشد
آن چنان كه در بالا تفسير كرديم، ديگر اينكه جمله انشائيه
نام کتاب : تفسير نمونه ط-دار الكتب الاسلاميه نویسنده : مكارم شيرازى، ناصر جلد : 8 صفحه : 204