بيان شده و با آيات گذشته كه اشاره به مساله تبليغ مشركان داشت نيز تناسب دارد.

در نخستين آيه مورد بحث اشاره به سه قسمت از وظائف رهبران و مبلغان- به صورت خطاب به پيامبر ص- شده، در آغاز مى‌گويد:" در طرز رفتار با مردم سختگير مباش و با آنها مدارا كن، عذرشان را بپذير، و بيش از آنچه قدرت دارند از آنها مخواه" (خُذِ الْعَفْوَ).

" عفو" گاهى به معنى مقدار اضافى چيزى آمده، و گاهى به معنى حد وسط و ميانه، و گاه به معنى قبول عذر خطاكار و بخشيدن او، و گاه به معنى آسان گرفتن كارها.

قرائن آيات نشان مى‌دهد كه آيه فوق ارتباط با مسائل مالى و گرفتن مقدار اضافى از اموال مردم كه بعضى از مفسران گفته‌اند ندارد، بلكه مفهوم مناسب، همان" آسان گرفتن" و" گذشت" و" انتخاب حد وسط و ميانه" است‌ [1] بديهى است اگر رهبر و مبلغ، شخص سختگيرى باشد به زودى جمعيت از اطراف او پراكنده مى‌شوند، و نفوذ خود را در قلوب از دست خواهد داد، همانطور كه قرآن مجيد مى‌گويد: وَ لَوْ كُنْتَ فَظًّا غَلِيظَ الْقَلْبِ لَانْفَضُّوا مِنْ حَوْلِكَ‌:

اگر سختگير و بد اخلاق و سنگدل بودى به طور مسلم از گرد تو پراكنده مى‌شدند" [2] سپس دومين دستور را به اين صورت مى‌دهد:" مردم را به كارهاى نيك و آنچه را عقل و خرد، شايسته مى‌شناسد و خداوند آن را نيك معرفى كرده، دستور ده" (وَ أْمُرْ بِالْعُرْفِ‌).

اشاره به اينكه ترك سختگيرى مفهومش مجامله كارى نيست، بلكه بايد

[1] براى توضيح بيشتر در باره معنى" عفو" به جلد دوم تفسير نمونه صفحه 80 مراجعه شود.

[2] آل عمران آيه 159.