تفسير: منافقان بهانه‌تراش‌

شان نزول فوق نشان مى‌دهد كه انسان هر گاه بخواهد شانه از زير بار مسئوليتى خالى كند از هر وسيله‌اى براى خود بهانه مى‌تراشد، همانند بهانه‌اى كه" جد بن قيس" منافق براى عدم حضور در ميدان جهاد درست كرد، و آن اينكه ممكن است زيبارويان رومى دل او را بربايند و دست از جنگ بكشد و به" اشكال شرعى" گرفتار شود!.

گفتار" جد بن قيس" مرا به ياد گفته يكى از ماموران جبار مى‌اندازد كه مى‌گفت: اگر ما مردم را تحت فشار قرار ندهيم حقوقى كه دريافت مى‌داريم براى ما شرعا اشكال دارد يعنى براى رهايى از اين اشكال بايد ظلم و ستم به خلق خدا كنيم.

به هر حال قرآن در اينجا روى سخن را به پيامبر ص كرده و در پاسخ اين گونه بهانه‌جويان رسوا مى‌گويد:" بعضى از آنها مى‌گويند به ما اجازه ده كه از حضور در ميدان جهاد خوددارى كنيم و ما را مفتون و فريفته (زنان و دختران زيبا روى رومى) مساز! (وَ مِنْهُمْ مَنْ يَقُولُ ائْذَنْ لِي وَ لا تَفْتِنِّي‌).

اين احتمال نيز در تفسير و شان نزول آيه داده شده است كه او (جد بن قيس) به عذر و بهانه زن و فرزند و اموال بى سرپرست خود مى‌خواست از جهاد صرفنظر كند.

ولى به هر حال قرآن در پاسخ او مى‌گويد:" آگاه باشيد كه اينها هم اكنون در ميان فتنه و گناه و مخالفت فرمان خدا سقوط كرده‌اند جهنم گرداگرد كافران را احاطه كرده است" (أَلا فِي الْفِتْنَةِ سَقَطُوا وَ إِنَّ جَهَنَّمَ لَمُحِيطَةٌ بِالْكافِرِينَ‌).