ولى آنها بر
اثر عدم ايمان و عدم آگاهى از الطاف پروردگار و امدادهاى غيبى او از اين حقيقت
آگاهى ندارند كه" هر كس بر خدا توكل كند و پس از بسيج تمام نيروهايش خود را
به او بسپارد خداوند او را يارى خواهد كرد، چه اينكه خداوند قادرى است كه هيچ كس
در مقابل او ياراى مقاومت ندارد، و حكيمى است كه ممكن نيست دوستان و مجاهدان راهش
را تنها بگذارد" (وَ مَنْ يَتَوَكَّلْ عَلَى
اللَّهِ فَإِنَّ اللَّهَ عَزِيزٌ حَكِيمٌ).
در اينكه
منظور از" منافقان" وَ" الَّذِينَ فِي
قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ" چه كسانى بودهاند مفسران گفتگوى بسيارى
كردهاند، ولى بعيد نيست كه هر دو عبارت اشاره به گروه منافقان مدينه باشد، زيرا
قرآن مجيد در باره منافقان كه شرح حال آنها در آغاز سوره بقره آمده است
مىگويد" فِي قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ فَزادَهُمُ اللَّهُ مَرَضاً"."
در دلهاى آنان بيمارى است و خدا نيز بر بيمارى آنها مىافزايد". (بقره آيه
10).
و اين گروه
يا منافقانى هستند كه در مدينه به صفوف مسلمانان پيوسته بودند و اظهار اسلام و
ايمان مىكردند اما در باطن با آنها نبودند، و يا آنها كه در مكه ظاهرا ايمان
آوردهاند، ولى از هجرت به مدينه سرباز زدند و در ميدان بدر به صفوف مشركان
پيوسته، و به هنگامى كه كمى نفرات مسلمانان را در برابر لشكر كفر ديدند در تعجب
فرو رفتند و گفتند اين جمعيت مسلمانان فريب دين و آئين خود را خوردند و به اين
ميدان گام گذاردند و در هر حال خداوند از نيت باطنى آنها خبر مىدهد و اشتباه آنان
و همفكرانشان را روشن مىسازد،
***
آيه بعد صحنه مرگ كفار و پايان زندگى شومشان را
مجسم مىكند، نخست روى سخن را به پيامبر كرده مىگويد:" اگر وضع عبرتانگيز
كفار را به هنگامى كه فرشتگان مرگ به صورت و پشت آنها مىزدند و به آنها مىگفتند
نام کتاب : تفسير نمونه ط-دار الكتب الاسلاميه نویسنده : مكارم شيرازى، ناصر جلد : 7 صفحه : 203