داشتند، و دشمنان در سمت جنوبى كه دورتر است، اين احتمال نيز وجود دارد كه محلى را كه مسلمانان به حكم ناچارى براى مبارزه با دشمن انتخاب كرده بودند پائين‌تر و محل دشمن مرتفع‌تر بوده و اين يك امتياز براى دشمن محسوب مى‌شد.

سپس مى‌گويد:" كاروانى را كه شما در تعقيب آن بوديد (كاروان تجارتى قريش و ابو سفيان) در نقطه پائين‌ترى قرار داشت" (وَ الرَّكْبُ أَسْفَلَ مِنْكُمْ‌.) زيرا همانگونه كه سابقا گفتيم هنگامى كه ابو سفيان از حركت مسلمانان آگاه شد مسير كاروان را عوض كرد و از بيراهه از حاشيه درياى احمر با سرعت خود را به مكه نزديك ساخت، و اگر مسلمانان مسير كاروان را گم نمى‌كردند ممكن بود، به تعقيب كاروان بپردازند و از در گيرى با لشكر دشمن كه سرانجام باعث آن فتح و پيروزى عظيم شد خود دارى كنند.

از همه اينها گذشته تعداد نفرات و امكانات جنگى مسلمانان در مقابل دشمن از هر نظر كمتر و ضعيف‌تر بود و در سطح پائينترى قرار داشتند و دشمن در سطح بالاتر لذا قرآن اضافه مى‌كند" شرائط چنان بود كه اگر از قبل آگاهى داشتيد و مى‌خواستيد در اين زمينه با يكديگر وعده و قرار دادى بگذاريد حتما گرفتار اختلاف در اين ميعاد مى‌شديد" (وَ لَوْ تَواعَدْتُمْ لَاخْتَلَفْتُمْ فِي الْمِيعادِ).

زيرا بسيارى از شما تحت تاثير وضع ظاهرى و موقعيت ضعيف خود در مقابل دشمن قرار مى‌گرفتيد و با چنين جنگى اصولا مخالفت مى‌كرديد.

ولى خداوند شما را در مقابل يك عمل انجام شده قرار داد" تا كارى را كه مى‌بايست انجام گيرد تحقق بخشد" (وَ لكِنْ لِيَقْضِيَ اللَّهُ أَمْراً كانَ مَفْعُولًا).

تا در پرتو اين پيروزى غير منتظره و معجزه‌آسا حق از باطل شناخته شود" و آنها كه گمراه مى‌شوند با اتمام حجت باشد و آنها كه راه حق را مى‌پذيرند با آگاهى و دليل آشكار" (لِيَهْلِكَ مَنْ هَلَكَ عَنْ بَيِّنَةٍ وَ يَحْيى‌ مَنْ حَيَّ عَنْ بَيِّنَةٍ).