در حقيقت اين جمله اشاره به آن است كه براى خدا كاملا امكان دارد، همه انسانها را اجبارا هدايت كند، آن چنان كه هيچكس را ياراى مخالفت نباشد ولى در اين صورت نه چنان ايمانى ارزش خواهد داشت و نه اعمالى كه در پرتو اين ايمان اجبارى انجام مى‌گردد، بلكه فضيلت و تكامل انسان در آن است كه راه هدايت و پرهيزكارى را با پاى خود و به اراده و اختيار خويش بپيمايد.

بنا بر اين هيچگونه منافاتى بين اين جمله و آيه سابق كه نفى جبر در آن آمده است نيست، اين جمله مى‌گويد: اجبار كردن بندگان كه شما ادعا مى‌كنيد، براى خدا امكان دارد، ولى هرگز چنين نخواهد كرد، چون بر خلاف حكمت و مصلحت آدمى است.

در حقيقت آنها قدرت و مشيت خداوند را بهانه‌اى براى انتخاب مذهب جبر كرده بودند در حالى كه قدرت و مشيت خدا حق است، ولى نتيجه آن جبر نيست او خواسته است كه ما آزاد باشيم و راه حق را به اختيار خود بپيمائيم.

در كتاب كافى از امام كاظم ع چنين نقل شده است كه فرمود:

ان للَّه على الناس حجتين حجة ظاهرة و حجة باطنة فاما الظاهرة فالرسل و الانبياء و الأئمة و اما الباطنة فالعقول‌

:" خداوند بر مردم دو حجت دارد، حجت آشكار و حجت پنهان، حجت آشكار، رسولان و انبياء و امامانند، و حجت باطنه، عقول و افكارند" [1] و در امالى شيخ طوسى از امام صادق ع چنين نقل شده است كه از تفسير آيه فوق (فَلِلَّهِ الْحُجَّةُ الْبالِغَةُ) از آن حضرت سؤال كردند، حضرت فرمود:

ان اللَّه تعالى يقول للعبد يوم القيامة عبدى أ كنت عالما فان قال نعم، قال له أ فلا عملت بما علمت؟ و ان قال كنت جاهلا قال له أ فلا تعلمت حتى تعمل؟ فيخصمه فتلك الحجة البالغة

:______________________________

(1) تفسير نور الثقلين جلد اول صفحه 776.