نام کتاب : تفسير نمونه ط-دار الكتب الاسلاميه نویسنده : مكارم شيرازى، ناصر جلد : 6 صفحه : 24
نداريد، تنها
از پندارها و خيالات خام پيروى مىكنيد" (إِنْ
تَتَّبِعُونَ إِلَّا الظَّنَّ وَ إِنْ أَنْتُمْ إِلَّا تَخْرُصُونَ).
***
در آيه
بعد براى ابطال ادعاى مشركان دليل ديگرى ذكر مىكند، و مىگويد:
" بگو
خداوند دلائل صحيح و روشن در زمينه توحيد و يگانگى خويش و همچنين احكام حلال و
حرام اقامه كرده است هم به وسيله پيامبران خود و هم از طريق عقل، به طورى كه
هيچگونه عذرى براى هيچكس باقى نماند" (قُلْ
فَلِلَّهِ الْحُجَّةُ الْبالِغَةُ).
بنا بر اين
آنها هرگز نمىتوانند ادعا كنند كه خدا با سكوت خويش، عقائد و اعمال ناروايشان را
امضا كرده است، و نيز نمىتوانند ادعا كنند كه در اعمالشان مجبورند، زيرا اگر
مجبور بودند، اقامه دليل و فرستادن پيامبران و دعوت و تبليغ آنان بيهوده بود،
اقامه دليل، دليل بر آزادى اراده است.
ضمنا بايد
توجه داشت كه" حجت" در اصل از ماده" حج" به معنى قصد مىباشد
و به جاده و راه كه مقصود و منظور انسان است،" محجه" گفته مىشود، و به
دليل و برهان نيز" حجت"، اطلاق مىگردد، زيرا گوينده قصد دارد به وسيله
آن مطلب خود را براى ديگران ثابت كند.
و با توجه به
معنى" بالغة" (رسا) روشن مىشود كه دلائل خداوند براى بشر از طريق عقل و
نقل و بوسيله دانش و خرد، و همچنين فرستادن پيامبران، از هر نظر روشن و رسا است،
به طورى كه جاى هيچگونه ترديد براى افراد باقى نماند، و به همين دليل خدا پيامبران
را معصوم از هر گونه خطا و اشتباه قرار داده تا هر گونه ترديد و دودلى را از دعوت
آنان دور سازد.
و در پايان
آيه مىفرمايد:" خداوند اگر بخواهد، همه شما را از طريق اجبار هدايت خواهد
كرد" (فَلَوْ شاءَ لَهَداكُمْ أَجْمَعِينَ)
نام کتاب : تفسير نمونه ط-دار الكتب الاسلاميه نویسنده : مكارم شيرازى، ناصر جلد : 6 صفحه : 24