تفسير:

اين آيه در برابر اصرارى كه مشركان براى دعوت مسلمانان به كفر و بت پرستى داشتند به پيامبر ص دستور مى‌دهد كه با يك دليل دندان‌شكن به آنها پاسخ گويد و به صورت يك استفهام انكارى از آنها بپرسد كه" آيا شما مى‌گوئيد ما چيزى را شريك خدا قرار دهيم كه نه سودى به حال ما دارد كه به خاطر سودش به سوى او برويم و نه زيانى دارد كه از زيان او بترسيم"؟! (قُلْ أَ نَدْعُوا مِنْ دُونِ اللَّهِ ما لا يَنْفَعُنا وَ لا يَضُرُّنا).

اين جمله در حقيقت اشاره به آن است كه معمولا كارهاى انسان از يكى از دو سرچشمه ناشى مى‌شود يا به خاطر جلب منفعت است (اعم از اينكه منفعت معنوى يا مادى باشد) و يا به خاطر دفع ضرر است (اعم از اينكه ضرر معنوى يا مادى باشد) چگونه شخصى عاقل كارى انجام مى‌دهد كه هيچيك از اين دو عامل در آن وجود نداشته باشد؟

سپس به استدلال ديگرى در برابر مشركان دست مى‌زند و مى‌گويد:" اگر ما به سوى بت پرستى باز گرديم و پس از هدايت الهى در راه شرك گام نهيم بازگشت به عقب كرده‌ايم" و اين بر خلاف قانون تكامل است كه قانون عمومى عالم حيات مى‌باشد (وَ نُرَدُّ عَلى‌ أَعْقابِنا بَعْدَ إِذْ هَدانَا اللَّهُ‌) [1] و بعد با يك مثال، مطلب را روشنتر مى‌سازد و مى‌گويد بازگشت از توحيد به شرك" همانند آن است كه كسى بر اثر وسوسه‌هاى شيطان (يا غولهاى بيابانى، به پندار عرب جاهليت كه تصور مى‌كردند در راهها كمين كرده‌اند و مسافران را

[1]" اعقاب" جمع عقب (بر وزن خشن) به معنى پاشنه پا است و بازگشت به روى پاشنه پا به معنى عقب گرد و كنايه از انحراف و بازگشت از هدف است و همان چيزى است كه امروز از آن به" ارتجاع" تعبير مى‌كنند.