نام کتاب : تفسير نمونه ط-دار الكتب الاسلاميه نویسنده : مكارم شيرازى، ناصر جلد : 4 صفحه : 447
در اين آيه بر خلاف آيه گذشته تعبير به" قَوْلِهِمُ الْإِثْمَ" شده است، و اين تعبير ممكن است، اشاره به اين بوده باشد كه دانشمندان
موظفند مردم را هم از سخنان گناهآلود باز دارند و هم از اعمال گناه، و يا
اينكه" قول" در اينجا به معنى اعتقاد است يعنى دانشمندان براى اصلاح يك
اجتماع فاسد، نخست بايد افكار و اعتقادات نادرست آنها را تغيير دهند، زيرا تا
انقلابى در افكار پيدا نشود، نمىتوان انتظار اصلاحات عميق در جنبههاى عملى داشت
و به اين ترتيب آيه، راه اصلاح جامعه فاسد را كه بايد از انقلاب فكرى شروع شود به
دانشمندان نشان مىدهد.
و در پايان آيه، قرآن به همان شكل كه گناهكاران اصلى را مذمت نمود، دانشمندان
ساكت و ترك كننده امر به معروف و نهى از منكر را مورد مذمت قرار داده،
مىگويد:" چه زشت است كارى كه آنها انجام مىدهند." (لَبِئْسَ ما كانُوا يَصْنَعُونَ) و به اين ترتيب روشن مىشود كه سرنوشت كسانى كه وظيفه بزرگ امر بمعروف و نهى
از منكر را ترك مىكنند- بخصوص اگر از دانشمندان و علما باشند- سرنوشت همان
گناهكاران است و در حقيقت شريك جرم آنها محسوب مىشوند.
از ابن عباس مفسر معروف نقل شده كه مىگفت: اين آيه شديدترين آيهاى است كه
دانشمندان وظيفهنشناس و ساكت را توبيخ و مذمت مىكند.
بديهى است اين حكم اختصاصى به علماى خاموش و ساكت يهود و نصارى ندارد و تمام
رهبران فكرى و دانشمندانى كه به هنگام آلوده شدن مردم به گناه و سرعت گرفتن در راه
ظلم و فساد، خاموش مىنشينند در بر مىگيرد، زيرا حكم خدا در باره همگان يكسان است!
در حديثى از امير مؤمنان على ع مىخوانيم: كه در خطبهاى فرمود:
نام کتاب : تفسير نمونه ط-دار الكتب الاسلاميه نویسنده : مكارم شيرازى، ناصر جلد : 4 صفحه : 447