ممكن است در اينجا كسانى سؤال كنند كه آيا مفهوم آيه فوق اين نيست كه نوشيدن مشروبات الكلى فقط در صورتى ممنوع است كه مستى تا حال نماز باقى بماند و دليل ضمنى بر جواز آن در ساير حالات مى‌باشد؟! پاسخ اين سؤال- به خواست خدا- به طور تفصيل در تفسير آيه 90 سوره مائده خواهد آمد اما بطور اجمال اين است كه اسلام براى پياده كردن بسيارى از احكام خود، از روش" تدريجى" استفاده كرده مثلا همين مسئله تحريم مشروبات الكلى را در چند مرحله پياده نموده است، نخست آن را به عنوان يك نوشيدنى نامطلوب و نقطه مقابل رزقا حسنا (نحل- 67) سپس در صورتى كه مستى آن در حال نماز باشد جلوگيرى كرده (آيه فوق) و بعد منافع و مضار آن را با هم مقايسه نموده و غلبه زيانهاى آن، بيان شده است (بقره- 219) و در مرحله آخر نهى قاطع و صريح از آن نموده است (مائده- 90).

اصولا براى ريشه‌كن ساختن يك مفسده اجتماعى و اخلاقى كه محيط به طور عميق به آن آلوده شده است راهى بهتر از اين روش نيست كه افراد را تدريجا آماده كنند و سپس حكم نهايى اعلام گردد، ضمنا بايد توجه داشت، آيه فوق به هيچ وجه دلالت بر اجازه نوشيدن خمر ندارد بلكه تنها در باره مستى در حال نماز سخن گفته، و در مورد غير نماز سكوت اختيار كرده تا مرحله نهايى حكم فرا رسد.

البته با توجه به اينكه اوقات پنجگانه نماز مخصوصا در آن زمان كه معمولا در پنج وقت انجام مى‌شد فاصله چندانى با هم ندارند، خواندن نماز در حال هشيارى، لازمه‌اش اين است كه در فاصله اين اوقات از نوشيدن مايعات مست كننده به كلى صرف نظر شود زيرا غالبا مستى آن تا موقع نماز ادامه مى‌يابد، و حالت هشيارى پيدا نمى‌شود، بنا بر اين حكم آيه فوق شبيه يك تحريم هميشگى و مستمر است.

اين موضوع نيز لازم به يادآورى است كه در روايات متعددى كه در كتب شيعه و اهل تسنن وارد شده آيه فوق به" مستى خواب" تفسير شده يعنى در حالى كه‌