نابود ساختن آن را داشتند يكى از اين نشانه‌ها است، آثارى كه از پيامبر بزرگى همچون ابراهيم ع در كنار آن باقى مانده مانند زمزم، صفا، مروه، ركن‌ [1] حطيم‌ [2] حجر الاسود، حجر اسماعيل‌ [3] كه هر كدام تاريخ مجسمى از قرون و اعصار گذشته است و روشنگر خاطره‌هاى عظيم و جاويدان مى‌باشد، از ديگر نشانه‌ها است.

از ميان اين نشانه‌هاى روشن، مقام ابراهيم به خصوص ذكر شده، زيرا محلى است كه در آن ابراهيم ايستاد، به خاطر بناى كعبه، و يا به خاطر انجام مراسم حج و يا براى دعوت عمومى مردم براى انجام اين مراسم بزرگ، و در هر حال از مهمترين آيات مزبور است و خاطرات بى‌نظيرى از فداكاريها، اخلاصها، و اجتماعها را زنده مى‌كند.

در اين كه منظور از" مَقامُ إِبْراهِيمَ" خصوص آن نقطه‌اى است كه هم اكنون سنگ مخصوصى كه اثر پاى ابراهيم بر آن نمايان است در آنجا است، يا منظور از آن تمام" حرم مكه" و يا" تمام مواقف حج" است، در ميان مفسران گفتگو است ولى در روايتى كه از امام صادق ع در كتاب كافى نقل شده اشاره به همان احتمال اول شده است.

4- وَ مَنْ دَخَلَهُ كانَ آمِناً

ابراهيم ع بعد از بناى خانه كعبه امنيت شهر مكه را از خداوند درخواست نمود و گفت: رَبِّ اجْعَلْ هَذَا الْبَلَدَ آمِناً (ابراهيم- 35):" خداوندا اين سرزمين را سرزمين امن و امانى قرار بده" خدا دعاى ابراهيم را اجابت كرد و آن را يك مركز امن قرار داد كه هم مايه آرامش روح و امنيت اجتماع مردمى است كه به آن‌

[1]- هر يك از جوانب چهارگانه كعبه را ركن مى‌نامند.

[2]-" حطيم" به فاصله ميان حجر الاسود و درب خانه كعبه گفته مى‌شود به اين جهت به آن حطيم مى‌گويند كه ازدحام در آنجا بسيار شديد است و محل توبه آدم بوده است.

[3]-" حجر اسماعيل" محل خاصى است كه به صورت يك قوس در ضلع شمال غربى كعبه ساخته شده.