و خودسازى كند، مصداق" وَ فَضَّلْناهُمْ عَلى‌ كَثِيرٍ مِمَّنْ خَلَقْنا تَفْضِيلًا" مى‌شود.

و اگر به ايمان و تقوى پشت كند، و از خط اولياى خدا خارج گردد، به صورت موجودى" ظلوم" و" كفار" و" يؤوس" و" كفور" و" هلوع" و" كنود" درمى‌آيد.

و به اين ترتيب هيچگونه تضادى در ميان اين آيات وجود ندارد، منتها هر كدام به يكى از ابعاد وجود انسان نگاه مى‌كند.

آرى در درون فطرت انسان ريشه تمام خوبيها و نيكيها و افتخارات و فضائل نهفته است، همانگونه كه انسان آمادگى براى نقطه مقابل اين فضائل نيز دارد، و لذا هيچ موجودى در عالم آفرينش در ميان قوس صعودى و نزوليش اينقدر فاصله نيست (دقت كنيد).

3- عظمت جهاد!

در قرآن مجيد سخن از مساله جهاد و عظمت مجاهدان راه خدا بسيار به ميان آمده، ولى شايد در هيچ جا مساله با اين عظمت ترسيم نشده است كه حتى نفس زدن اسبهاى آنها، و جرقه‌هاى سم اين ستوران و گرد و غبار ناشى از حركت سريع آنان، آن قدر با عظمت شناخته شده كه مورد قسم قرار گرفته.

مخصوصا روى سرعت عمل آنها كه يكى از مهمترين عوامل پيروزى در جنگها است تكيه شده، و نيز روى اصل غافلگيرى كه يكى ديگر از عوامل موفقيت در جنگ است تكيه گرديده است.

و اينها همه آموزشى است در زمينه برنامه" جهاد".

قابل توجه اينكه در شان نزول اين سوره نيز آمده است كه على ع دستور داد در تاريكى شب مركبها را آماده كنند، خوراك لازم به آنها بدهند و زين بر آنها