إِنَّا هَدَيْناهُ السَّبِيلَ إِمَّا شاكِراً وَ إِمَّا كَفُوراً:" ما راه را به او نشان داديم، خواه پذيرا شود و شكر اين نعمت را بجا آورد، يا اعراض و كفران كند".

و اين در حقيقت اثبات اصل معروف" الامر بين الامرين" است، از يك سو مى‌فرمايد:" خدا راه را نشان داده و انتخاب با شما است" و از سوى ديگر مى‌افزايد:" انتخاب شما منوط به مشيت الهى است" يعنى شما استقلال كامل نداريد بلكه قدرت و توان و آزادى اراده شما همه به خواست خدا و از ناحيه او است، و هر زمان اراده كند مى‌تواند اين قدرت و آزادى را سلب كند.

به اين ترتيب نه" تفويض" و واگذارى كامل است و نه اجبار و سلب اختيار، بلكه حقيقتى است دقيق و ظريف در ميان اين دو، يا به تعبير ديگر: نوعى آزادى وابسته به مشيت الهى است، كه هر لحظه بخواهد مى‌تواند آن را باز پس گيرد، تا هم بندگان بتوانند بار تكليف و مسئوليت را كه رمز تكامل آنهاست بر دوش گيرند و هم خود را بى‌نياز از خداوند تصور نكنند.

خلاصه اين تعبير براى آن است كه بندگان، خود را بى‌نياز از هدايت‌

[1] در اينكه محل اعراب" أَنْ يَشاءَ اللَّهُ‌" چيست؟ جمعى از مفسران گفته‌اند منصوب به ظرفيت است، و در معنى چنين است" ما تشاءون الا وقت مشية اللَّه" ولى اين احتمال نيز وجود دارد كه در اينجا" شيئا" در تقدير باشد، و در معنى چنين است" و ما تشاءون الا شيئا يشاء اللَّه".