ولى ناگفته پيدا است كه غالب اين معانى به يك معنى كلى و جامع بر مى‌گردد كه تهديد به عذاب و مذمت و شر و عقاب را در بر مى‌گيرد اعم از عذاب دنيا، برزخ، و قيامت.

در روايات آمده است كه رسول خدا ص دست ابو جهل را گرفت (و طبق بعضى از روايات گريبان او را گرفت) و فرمود: أَوْلى‌ لَكَ فَأَوْلى‌ ثُمَّ أَوْلى‌ لَكَ فَأَوْلى‌ ابو جهل گفت:" مرا به چه چيز تهديد مى‌كنى، نه تو مى‌توانى و نه پروردگارت مى‌تواند به من زيانى برساند، من قدرتمندترين افراد اين سرزمين هستم،"! اينجا بود كه همين جمله‌ها بر پيامبر ص به صورت آيات قرآنى نازل شد [1]

در مرحله اول مى‌فرمايد:" آيا انسان گمان مى‌كند كه بيهوده و بى‌هدف رها مى‌شود"؟! (أَ يَحْسَبُ الْإِنْسانُ أَنْ يُتْرَكَ سُدىً‌).

" سدى" (بر وزن هدى) به معنى مهمل و بيهوده و بى‌هدف است، عرب مى‌گويد:" ابل سدى" در مورد شترى كه بدون ساربان رها شده و هر جا مى‌خواهد به چرا مى‌رود.

منظور از" انسان" در اين آيه همان انسانى است كه منكر معاد و رستاخيز مى‌باشد، آيه مى‌گويد: او چگونه باور مى‌كند خداوند اين جهان پهناور را، با اين عظمت، و اينهمه شگفتيها، براى انسان بيافريند، ولى در آفرينش انسان هدفى نباشد،؟ چگونه مى‌تواند باور كرد، كه هر عضوى از اعضاى‌

[1]" مجمع البيان" جلد 10 صفحه 401.