الامام ان يعلم شيئا اعلمه اللَّه بذلك‌

: هنگامى كه امام اراده مى‌كند چيزى را بداند خدا به او تعليم مى‌دهد" [1] اين وجه جمع بسيارى از مشكلات را در زمينه علم پيامبر ص و امام ع حل مى‌كند، از جمله اينكه: چگونه آنها، آب يا غذايى را كه مثلا مسموم بود مى‌خوردند، در حالى كه جايز نيست انسان به كارى كه موجب خطر براى او است اقدام كند، بايد گفت در اين گونه موارد پيامبر ص يا امام ع اجازه نداشته‌اند كه اراده كنند تا اسرار غيب بر آنها آشكار گردد.

همچنين گاه مصلحت ايجاب مى‌كند پيامبر ص يا امام ع مطلبى را نداند، يا آزمايشى براى او صورت گيرد كه موجب تكامل او گردد، همانگونه كه در داستان" ليلة المبيت" آمده است كه على ع در بستر پيغمبر خوابيد، در حالى كه از خود آن حضرت نقل شده است كه نمى‌دانست صبحگاهان كه مشركان قريش به آن بستر حمله مى‌كنند شهيد خواهد شد يا جان به سلامت مى‌برد؟

در اينجا مصلحت اين است كه امام ع از سرانجام اين كار آگاه نگردد، تا آزمون الهى تحقق يابد، و اگر امام ع مى‌دانست كه در بستر پيامبر ص مى‌خوابد و صبح سالم برمى‌خيزد چندان افتخارى محسوب نمى‌شد، و آنچه در آيات قرآن و روايات در اهميت اين ايثارگرى وارد شده است چندان موجه به نظر نمى‌رسيد.

آرى مساله علم ارادى پاسخى است براى تمام اينگونه اشكالات.

5- راه جمع ديگرى نيز براى روايات مختلف در علم غيب وجود دارد (هر چند اين راه فقط در مورد قسمتى از اين روايات صادق است) و آن اينكه‌

[1] كتاب" كافى" باب" ان الأئمة اذا شاؤا ان يعلموا علموا" (حديث 3 روايات ديگرى در همين باب نيز به اين مضمون نقل شده است.