نام کتاب : تفسير نمونه ط-دار الكتب الاسلاميه نویسنده : مكارم شيرازى، ناصر جلد : 24 صفحه : 276
شرائط يك همسر باوفا است نيز در آنها نبود، اما به عكس، رفتار پيامبر ص با
آنها با تمام اين اوصاف چنان بزرگوارانه بود كه حتى حضرت حاضر نشد تمام رازى كه او
افشا كرده بود به رخ او بكشد، تنها به قسمتى از آن اشاره كرده و لذا در حديثى از
امير مؤمنان على ع آمده است:
ما استقصى كريم قط، لان اللَّه يقول
عَرَّفَ بَعْضَهُ وَ أَعْرَضَ عَنْ بَعْضٍ
:" افراد كريم و بزرگوار هرگز در مقام احقاق حق شخصى خويش تا آخرين
مرحله، پيش نمىروند، زيرا خداوند در اينجا براى پيامبر ص مىفرمايد: او قسمتى را
خبر داد و از قسمتى خوددارى كرد" [1]
***
سپس روى سخن را به اين دو همسر كه در توطئه بالا دست
داشتند كرده مىگويد:" اگر شما از كار خود توبه كنيد، و دست از آزار پيامبر ص
برداريد به سود شما است، زيرا دلهاى شما با اين عمل از حق منحرف گشته، و به گناه
آلوده شده" (إِنْ تَتُوبا إِلَى اللَّهِ فَقَدْ صَغَتْ
قُلُوبُكُما).
منظور از اين دو نفر به اتفاق مفسران شيعه و اهل سنت،" حفصه"
و" عايشه" است كه به ترتيب دختران" عمر" و" ابو
بكر" بودند.
" صغت" از ماده" صغو" (بر وزن عفو) به معنى متمايل شدن به
چيزى است لذا مىگويند: صغت النجوم يعنى ستارگان، متمايل به سوى مغرب شدند"،
به همين جهت واژه" اصغاء"، به معنى گوش فرا دادن به سخن ديگرى آمده است،
و منظور از" صَغَتْ قُلُوبُكُما" در آيه مورد بحث، انحراف دلهاى آنها از حق به سوى گناه بوده است [2]
[2] طبق تفسيرى كه در بالا ذكر كرديم
و بسيارى از مفسران آن را برگزيدهاند آيه محذوفى دارد و در تقدير چنين است: ان
تتوبا الى اللَّه كانت خير لكما (يا تقدير ديگرى شبيه اين معنى) ولى بعضى احتمال
دادهاند كه آيه محذوفى نداشته باشد و جمله" صَغَتْ قُلُوبُكُما"
جزاى شرط باشد (با اين قيد كه مفهوم جمله تمايل به سوى حق باشد نه باطل) ولى اين
احتمال بسيار بعيد است، زيرا شرط به صورت فعل مضارع است و جزاء به صورت فعل ماضى،
و اين به عقيده اكثر نحويين جايز نيست، ضمنا ذكر" قلوبكما" به صيغه جمع،
نه به صيغه تثنيه، به خاطر آنست كه دو تثنيه در كنار هم از نظر فصاحت ناخوشآيند
است و لذا به صورت جمع ذكر شده و معنى آن تثنيه است.
نام کتاب : تفسير نمونه ط-دار الكتب الاسلاميه نویسنده : مكارم شيرازى، ناصر جلد : 24 صفحه : 276