هر دو مكمل يكديگرند، چرا كه در يك جا مى‌گويد:" تا آنجا كه در توان داريد تقوا پيشه كنيد" و در جاى ديگر مى‌گويد:" حق تقوا را اداء كنيد" مسلم است ادا كردن حق تقوا به مقدار قدرت و توانايى انسان است، زيرا تكليف ما لا يطاق معنى ندارد، هدف اين است كه انسان آخرين كوشش خود را در اين طريق به كار گيرد.

بنا بر اين كسانى كه آيه مورد بحث را ناسخ آيه سوره آل عمران دانسته‌اند در اشتباهند.

و در پايان آيه به عنوان تاكيدى بر مساله انفاق مى‌فرمايد: و آنها كه از بخل و حرص خويش مصون بمانند رستگار و پيروزند" (وَ مَنْ يُوقَ شُحَّ نَفْسِهِ فَأُولئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ‌).

" شح" به معنى بخل توأم با حرص است، و مى‌دانيم اين دو صفت رذيله از بزرگترين موانع رستگارى انسان، و بزرگترين سد راه انفاق و كارهاى خير است، اگر انسان دست به دامن لطف الهى زند و با تمام وجودش از او تقاضا كند و در خودسازى و تهذيب نفس بكوشد و از اين دو رذيله نجات يابد سعادت خود را تضمين كرده است.

گرچه در بعضى از روايات از امام صادق ع آمده است:

من ادى الزكاة فقد وقى شح نفسه‌

:" كسى كه زكات را بپردازد از بخل و حرص رهايى يافته" [1] ولى روشن است كه اين يكى از مصداقهاى زنده ترك بخل و حرص است، نه تمام مفهوم آن.

در حديث ديگرى مى‌خوانيم كه امام صادق ع از شب تا صبح طواف خانه خدا بجا مى‌آورد و پيوسته مى‌فرمود:

اللهم قني شح نفسى‌

:" خداوندا! مرا

[1]" مجمع البيان" جلد 10 صفحه 301.