هر اجتماعند چرا كه" اولا" در درون جامعه‌ها زندگى مى‌كنند و از تمام اسرار با خبرند.

ثانيا- شناختن آنها هميشه كار آسانى نيست، و گاه خود را چنان در لباس دوست نشان مى‌دهند كه انسان باور نمى‌كند.

ثالثا- چون چهره اصلى آنها براى بسيارى از مردم ناشناخته است درگيرى مستقيم و مبارزه صريح با آنها كار مشكلى است.

رابعا- آنها پيوندهاى مختلفى با مؤمنان دارند (پيوندهاى سببى و نسبى و غير اينها) و وجود همين پيوندها مبارزه با آنها را پيچيده‌تر مى‌سازد خامسا- آنها از پشت خنجر مى‌زنند و ضرباتشان غافلگيرانه است.

اين جهات و جهات ديگرى سبب مى‌شود كه آنها ضايعات جبران ناپذيرى براى جوامع به بار آورند، و به همين دليل براى دفع شر آنها بايد برنامه‌ريزى دقيق و وسيعى داشت.

در حديثى آمده است كه پيامبر فرمود:

انى لا اخاف على امتى مؤمنا و لا مشركا اما المؤمن فيمنعه اللَّه بايمانه، و اما المشرك فيخزيه اللَّه بشركه، و لكنى اخاف عليكم كل منافق عالم اللسان، يقول ما تعرفون و يفعل ما تنكرون:

" من بر امتم نه از مؤمنان بيمناكم، نه از مشركان، اما مؤمن ايمانش مانع ضرر او است، و اما مشرك خداوند او را به خاطر شركش رسوا مى‌كند، ولى من از" منافق" بر شما مى‌ترسم كه از زبانش علم مى‌ريزد (و در قلبش كفر و جهل است) سخنانى مى‌گويد كه براى شما دلپذير است، اما اعمالى (در خفا) انجام مى‌دهد كه زشت و بد است" [1] در باره منافقان بحثهاى مشروح ديگرى در جلد اول (ذيل آيات 8 تا 16

[1]" سفينة البحار" جلد 2 صفحه 606 ماده" نفق"- شبيه همين معنى در" نهج البلاغه" نامه 27 نيز آمده است.