نام کتاب : تفسير نمونه ط-دار الكتب الاسلاميه نویسنده : مكارم شيرازى، ناصر جلد : 23 صفحه : 72
(سَيُهْزَمُ الْجَمْعُ وَ
يُوَلُّونَ الدُّبُرَ) [1] جالب
اينكه" سيهزم" از ماده" هزم" (بر وزن جزم) در اصل به معنى
فشار دادن جسم خشك است به حدى كه متلاشى شود، و به همين مناسبت در متلاشى شدن لشكر
و در هم شكستن آن به كار رفته است.
اين تعبير
ممكن است اشارهاى به اين نكته باشد كه اگر چه آنها ظاهرا متحد و منسجمند، ولى چون
موجوداتى خشك و فاقد انعطافند در برابر يك فشار قوى درهم مىشكنند، بر عكس مؤمنان
كه صلابتى توأم با انعطاف دارند كه اگر تندباد حوادث كمر آنها را خم كند به زودى
قامت راست كرده و باز هم در برابر حادثه مىايستند.
"
دبر" به معنى پشت در مقابل" قبل" به معنى پيش رو است، و ذكر اين
كلمه در اينجا براى بيان پشت كردن به ميدان جنگ به طور كامل است.
اين پيشگويى
در ميدان بدر و ساير جنگهاى اسلامى جامع عمل به خود پوشيد، و سرانجام جمعيت
قدرتمند كفار متلاشى شدند و فرار كردند.
***
در آخرين
آيه مورد بحث مىافزايد:" تنها شكست و ناكامى در دنيا بهره آنها نيست،
بلكه" رستاخيز موعد آنها است و مجازاتهاى قيامت هولناكتر و تلختر است"
(بَلِ السَّاعَةُ مَوْعِدُهُمْ وَ السَّاعَةُ أَدْهى وَ أَمَرُّ).
و به اين
ترتيب آنها بايد هم در انتظار شكست تلخى در اين دنيا باشند، و هم شكست تلختر و
وحشتانگيزتر در آخرت.
"
ادهى" از ماده" دهو" و" دهاء" به معنى مصيبت و حادثه
بزرگ است كه راه خلاص و علاج و درمان ندارد، و گاه به معنى شدت هوشيارى نيز آمده
[1] با اينكه مناسب است" يولون
الادبار" گفته شود بجاى آن" يولون الدبر" گفته شده، زيرا اين كلمه
معنى جنس دارد كه در حكم جمع است.
نام کتاب : تفسير نمونه ط-دار الكتب الاسلاميه نویسنده : مكارم شيرازى، ناصر جلد : 23 صفحه : 72