قرب او جاى گيرند، و از بركات نزديكى به ذات پاكش بهره‌ور شوند.

جواب اين سؤال روشن است، تكامل انسانى چيزى نيست كه بتوان آن را به" اجبار" آفريد، بلكه راه طولانى و درازى است كه انسانها بايد با پاى خود آن را طى كنند، و با اراده و تصميم و افعال اختيارى خويش، طرح آن را بريزند.

آيا اگر از كسى به اجبار و با زور سرنيزه مبلغ هنگفتى براى ساختن يك بيمارستان بگيرند اين عمل هيچ اثر اخلاقى و تكامل روحى براى او دارد؟

مسلما نه، اما اگر به اراده و ميل خويش، حتى يك ريال به چنين هدف مقدسى كمك كند به همان نسبت راه كمال اخلاقى را پيموده است.

از اين سخن چنين نتيجه مى‌گيريم كه خداوند بايد با اوامر و تكاليف و برنامه‌هاى تربيتى كه وسيله پيامبران او و نيروى عقل ابلاغ مى‌شود، اين مسير را براى ما مشخص كند، و ما با اختيار و اراده خويش اين راه را بپيمائيم.

3- باز در اينجا سؤال ديگرى مطرح است كه وقتى بعضى توضيحات بالا را مى‌شنوند مى‌گويند: بسيار خوب، هدف از آفرينش ما تكامل انسانى، يا به تعبير ديگر قرب به پروردگار و حركت وجودى ناقص به سوى وجودى بى نهايت كامل بوده است، ولى هدف از اين تكامل چيست؟

پاسخ اين سؤال نيز با اين جمله روشن مى‌شود كه تكامل، هدف نهايى و يا به تعبير ديگر" غاية الغايات" است.

توضيح اينكه: اگر از محصلى سؤال كنيم براى چه درس مى‌خوانى؟

مى‌گويد: براى اينكه به دانشگاه راه يابم.

باز اگر سؤال كنيم دانشگاه را براى چه مى‌خواهى؟ مى‌گويد: براى اينكه فى المثل دكتر يا مهندس لايقى شوم.

مى‌گوئيم: مدرك دكترا و مهندسى را براى چه مى‌خواهى؟ مى‌گويد:

براى اينكه فعاليت مثبتى كنم و هم درآمد خوبى داشته باشم.