نام کتاب : تفسير نمونه ط-دار الكتب الاسلاميه نویسنده : مكارم شيرازى، ناصر جلد : 21 صفحه : 303
چيز از زمين را آفريدهاند؟) و در مورد آسمانها مىگويد: أَمْ لَهُمْ شِرْكٌ فِي السَّماواتِ (يا اينكه در آفرينش آسمانها شركتى دارند؟) يعنى در هر دو جا سخن از شركت
است، زيرا شرك در عبادت بايد از شرك در خالقيت و تدبير نشات گيرد.
در اينجا اين سؤال پيش مىآيد كه اگر مشركان معمولا امر خلقت را منحصرا مربوط
به اللَّه مىدانستند مطالبه يكى از اين دلائل سهگانه از آنها براى چيست؟.
در پاسخ مىتوان گفت كه اين مطالبه از گروه اندكى است كه احتمالا در ميان
بتپرستان بودهاند و بتان را سهيم در آفرينش مىدانستند، يا اينكه مساله به صورت
فرضى مطرح شده، يعنى اگر فرضا به فكر چنين ادعايى در زمينه شركت بتها در آفرينش
جهان بيفتيد هيچگونه دليل عقلى و نقلى و عقلايى بر ادعاى خود نداريد.
***
سپس براى بيان عمق گمراهى اين مشركان مىافزايد:" چه كسى گمراهتر
است از آنها كه موجودى غير از خدا را پرستش مىكنند كه اگر تا قيامت هم آنان را
بخوانند پاسخشان نمىگويند"؟ (وَ مَنْ
أَضَلُّ مِمَّنْ يَدْعُوا مِنْ دُونِ اللَّهِ مَنْ لا يَسْتَجِيبُ لَهُ إِلى
يَوْمِ الْقِيامَةِ).
نه تنها پاسخ آنها را نمىدهند، اصلا سخنانشان را نمىشنوند" و از دعا و
نداى آنها غافلند"! (وَ هُمْ
عَنْ دُعائِهِمْ غافِلُونَ).
بعضى از مفسران مرجع ضمير را در اين آيه بتهاى بيجان دانستهاند به تناسب
اينكه بيشترين معبودهاى مشركان عرب همين بتها بودند، و بعضى اشاره به فرشتگان و
انسانهايى كه معبود واقع شدند مىدانند، چرا كه عبادت كنندگان فرشتگان و جن در
ميان عرب كم نبودند، تعبيرات مختلف اين آيه كه مناسب ذوى العقول است اين معنى را
تاييد مىكند.
نام کتاب : تفسير نمونه ط-دار الكتب الاسلاميه نویسنده : مكارم شيرازى، ناصر جلد : 21 صفحه : 303