كوتاه سخن اينكه: دليل يا جنبه نقلى دارد و از طريق وحى آسمانى است يا عقلى و منطقى، و يا شهادت و گواهى دانشمندان، شما كه در ادعاهاى خود در مورد بتها نه متكى به وحى و كتاب آسمانى هستيد، و نه مى‌توانيد شركت آنها را در آفرينش آسمان و زمين اثبات كنيد، تا از اين دليل عقلى براى الوهيت آنها استفاده نمائيد، و نه اثرى از علوم پيشينيان گفته شما را تاييد مى‌كند، پس معلوم مى‌شود آئين و مسلك شما چيزى جز مشتى از خرافات زشت و پندارهاى دروغين نيست.

بنا بر اين جمله" أَرُونِي ما ذا خَلَقُوا مِنَ الْأَرْضِ‌ ..." اشاره به دليل عقل و جمله" ائْتُونِي بِكِتابٍ مِنْ قَبْلِ هذا" اشاره به وحى آسمانى و تعبير به" أَثارَةٍ مِنْ عِلْمٍ‌" اشاره به سنت انبياى گذشته و اوصياى آنان يا آثار دانشمندان پيشين است‌ [1] علماى لغت و مفسران براى" اثارة" (بر وزن حلاوة) چند معنى ذكر كرده‌اند:" باقيمانده چيزى"" روايت" و" علامت" ولى ظاهر اين است كه همه به يك معنى بازمى‌گردد، و آن اثرى است كه از چيزى باقى مى‌ماند، و دليل بر وجود آن است.

شبيه همين گفتگو و مؤاخذه و محاكمه بت‌پرستان در آيه 40 سوره فاطر آمده است، آنجا كه مى‌گويد: قُلْ أَ رَأَيْتُمْ شُرَكاءَكُمُ الَّذِينَ تَدْعُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ أَرُونِي ما ذا خَلَقُوا مِنَ الْأَرْضِ أَمْ لَهُمْ شِرْكٌ فِي السَّماواتِ أَمْ آتَيْناهُمْ كِتاباً فَهُمْ عَلى‌ بَيِّنَةٍ مِنْهُ بَلْ إِنْ يَعِدُ الظَّالِمُونَ بَعْضُهُمْ بَعْضاً إِلَّا غُرُوراً.

قابل توجه اينكه در مورد زمين مى‌گويد: ما ذا خَلَقُوا مِنَ الْأَرْضِ‌ (چه‌

[1] در حديثى كه در اصول كافى از امام باقر (ع) نقل شده مى‌خوانيم كه در تفسير جمله" أَوْ أَثارَةٍ مِنْ عِلْمٍ‌" فرمود:

انما عنى بذلك علم اوصياء الانبياء

(مقصود دانشى است كه از اوصياى پيامبران پيشين باقيمانده) (نور الثقلين جلد 5 صفحه 9).