ديگرى نيز در كار است كه گاه نتيجه تلاشها بر باد مى‌رود و گاه به عكس، تا مردم فراموش نكنند در پشت عالم اسباب دست قدرت" مسبب الاسباب" كار مى‌كند و در هر حال محروميتهاى ناشى از تنبلى و سستى را هرگز نبايد به حساب تقسيم روزى از ناحيه خداوند گذارد، چرا كه خود فرموده روزى را به تناسب تلاشها وسعت مى‌دهم.

ج- روزى تنها به معنى مواهب مادى نيست-

روزى معنى وسيعى دارد كه روزيهاى معنوى را نيز در بر مى‌گيرد، بلكه روزى اصلى همين روزى معنوى است، در دعاها تعبير به رزق در مورد روزيهاى معنوى بسيار به كار رفته است، در مورد حج مى‌گوئيم: الهم ارزقنى حج بيتك الحرام.

در مورد و توفيق اطاعت و دورى از معصيت آمده: الهم ارزقنى توفيق الطاعة و بعد المعصية ...

در دعاهاى روزه ماه رمضان مى‌خوانيم اللهم ارزقنى فيه طاعة الخاشعين (دعاى روز 15) و همچنين در مواهب معنوى ديگر.

د- قرآن و اسباب فزونى روزى:

قرآن چند امر را معرفى كرده كه خود درسى سازنده براى تربيت انسان است، در يك جا مى‌گويد: لَئِنْ شَكَرْتُمْ لَأَزِيدَنَّكُمْ‌" هر گاه شكر نعمتها را بجا آوريد (و آن را در مصرف واقعى صرف كنيد) نعمت را بر شما افزون مى‌كنم" (ابراهيم- 7).

در جاى ديگر مردم را به تلاش دعوت كرده، مى‌گويد هُوَ الَّذِي جَعَلَ لَكُمُ الْأَرْضَ ذَلُولًا فَامْشُوا فِي مَناكِبِها وَ كُلُوا مِنْ رِزْقِهِ‌" او كسى است كه زمين را تسليم و خاضع در برابر شما قرار داد تا بر پشت آن راه رويد و از رزق آن استفاده كنيد" (ملك- 15).

در جاى ديگر تقوى و درستكارى را معيار گشايش روزى قرار داده مى‌فرمايد وَ لَوْ أَنَّ أَهْلَ الْقُرى‌ آمَنُوا وَ اتَّقَوْا لَفَتَحْنا عَلَيْهِمْ بَرَكاتٍ مِنَ السَّماءِ وَ الْأَرْضِ‌