تفسير:

اسرار همه چيز نزد او است‌

در آخرين آيه بحث گذشته سخن از بازگشت اعمال نيك و بد به صاحبان آنها بود كه اشاره ضمنى به مساله ثواب و جزاى روز قيامت داشت.

در اينجا اين سؤال براى مشركان مطرح مى‌شد كه اين قيامت كه مى‌گويى كى خواهد آمد؟! قرآن در آيات مورد بحث نخست در پاسخ اين سؤال مى‌گويد: آگاهى بر زمان قيامت مخصوص خدا است" و علم آن تنها به خدا باز مى‌گردد" (إِلَيْهِ يُرَدُّ عِلْمُ السَّاعَةِ).

هيچ پيامبر مرسل و فرشته مقربى نيز از آن آگاه نيست، و بايد هم آگاه نباشند، تا هر لحظه همگان وقوع آن را احتمال دهند و اثر تربيتى خاص اين انتظار در همه مكلفين محفوظ باشد.

سپس مى‌افزايد: نه تنها آگاهى بر زمان قيام قيامت مخصوص خدا است، علم به اسرار اين عالم و موجودات پنهان و آشكارش نيز از آن او است" هيچ ميوه‌اى از غلاف خود خارج نمى‌شود، و هيچ زن يا حيوان ماده‌اى باردار نمى‌گردد، و حمل خود را بر زمين نمى‌نهد مگر به علم و آگاهى پروردگار" (وَ ما تَخْرُجُ مِنْ ثَمَراتٍ مِنْ أَكْمامِها وَ ما تَحْمِلُ مِنْ أُنْثى‌ وَ لا تَضَعُ إِلَّا بِعِلْمِهِ‌) [1] نه در عالم گياهان و نه در عالم حيوان و انسان نطفه‌اى منعقد نمى‌شود و بارور نمى‌گردد و تولد نمى‌يابد مگر به فرمان خداوند بزرگ و به مقتضاى علم و حكمت او.

" اكمام" جمع" كم" (بر وزن جن) به معنى غلافى است كه روى‌

[1]" من" در" من ثمرات" و" من انثى" و همچنين در" من شهيد" كه در ذيل آيه مى‌آيد زائده است كه براى تاكيد آمده‌