نوع مجادله به حق است.

ولى در غالب موارد در قرآن كريم اين واژه در مجادله به باطل استعمال شده است، چنان كه در همين سوره مؤمن پنج بار اين كلمه در همين معنى به كار رفته.

به هر حال بحث و گفتگو و استدلال و مناقشه در گفتار ديگران اگر به منظور روشن شدن حق، نشان دادن راه، و ارشاد جاهل بوده باشد عملى است پسنديده و شايسته تقدير، بلكه در بسيارى از موارد واجب است قرآن هرگز با بحث و گفتگوى روشنگرانه و استدلال براى تبيين حق مخالفت نكرده، بلكه در آيات زيادى آن را عملا تثبيت نموده است.

در بسيارى از موارد از مخالفين مطالبه برهان و دليل مى‌كند، و مى‌گويد هاتوا برهانكم" استدلال خود را بياوريد" [1] و در بسيارى از موارد در مقابل تقاضاى برهان، به اقامه دلائل مختلف پرداخته است، چنان كه در آخر سوره يس خوانديم كه در برابر آن مرد عرب كه استخوان پوسيده‌اى را به دست گرفته بود از پيامبر ص مى‌پرسيد مَنْ يُحْيِ الْعِظامَ وَ هِيَ رَمِيمٌ‌:" چه كسى مى‌تواند اين استخوانهاى پوسيده را از نو زنده كند" (يس- 78) چندين دليل بر مساله معاد و قدرت خداوند بر احياى مردگان اقامه مى‌كند.

و نيز در آيه 258 سوره بقره گفتگوهاى ابراهيم ع و دلائل دندان شكن او را در برابر نمرود، و در آيات 47 تا 54 سوره طه احتجاج موسى را در برابر فرعون منعكس ساخته كه نمونه روشنى از مجادله شايسته است، همچنين قرآن پر است از دلائل مختلفى كه پيامبر ص در مقابل بت پرستان و مشركان و بهانه‌جويان اقامه مى‌كرد.

اما در برابر آن موارد زيادى را نقل مى‌كند كه طرفداران باطل براى‌

[1] بقره 111، انبياء 24، نمل 64، قصص 75.