پذيرفته نشد.

اين حكم مخصوص افراد يا اقوام معينى نيست، بلكه چنان كه قرآن در دنبال همين سخن مى‌گويد:" اين سنت الهى است كه در مورد بندگان گذشته نيز اجرا شده است" (سُنَّتَ اللَّهِ الَّتِي قَدْ خَلَتْ فِي عِبادِهِ‌).

سپس آخرين آيه مورد بحث را به اين جمله پايان مى‌دهد:" و در آن هنگام كه عذاب الهى دامانشان را فرو گرفت خسران و زيان كافران آشكار شد" (وَ خَسِرَ هُنالِكَ الْكافِرُونَ‌).

آن روز فهميدند كه سرمايه‌اى جز مشتى غرور و پندار نداشتند، و آنچه را آب حيات خيال مى‌كردند سرابى بيش نبود، سرمايه‌هاى وجود خود را همه در اين بيراهه زندگى به هدر داده، و محصولى جز گناه و عذاب اليم الهى فراهم نساخته بودند، چه زيان و خسرانى از اين برتر؟! و به اين ترتيب سوره مؤمن كه با توصيف حال كافران مغرور آغاز شده بود، با پايان زندگى دردناك آنها خاتمه مى‌يابد!

نكته: مغروران به علم‌

در آيات مختلف اين سوره، چنان كه شرح داده شد، سرچشمه اصلى انحراف و بدبختى گروه كثيرى از مردم را كبر و غرور معرفى مى‌كند.

تكبرى كه گاه از داشتن امكانات مالى، و يا كثرت نفرات و نيروى نظامى سرچشمه مى‌گيرد، و گاه از داشتن مختصر معلوماتى كه آن را فراوان مى‌پندارد.

نمونه زنده آن را در عصر و زمان خود، و بعد از پيروزيهاى علمى و صنعتى در جوامع پيشرفته مادى با چشم مى‌بينيم، زيرا مى‌دانيم يكى از عوامل مؤثر نفى‌