منظور از" احزاب"، قوم عاد، ثمود، حزب فرعونيان و لوط و مانند آنها است كه در آيه 12 و 13 سوره ص به عنوان" احزاب" به آنها اشاره شده، آنجا كه مى‌گويد: كَذَّبَتْ قَبْلَهُمْ قَوْمُ نُوحٍ وَ عادٌ وَ فِرْعَوْنُ ذُو الْأَوْتادِ وَ ثَمُودُ وَ قَوْمُ لُوطٍ وَ أَصْحابُ الْأَيْكَةِ أُولئِكَ الْأَحْزابُ‌:

آرى آنها احزابى بودند كه دست به دست هم دادند و به تكذيب پيامبران الهى كه دعوتشان با منافع نامشروع و هوا و هوسهاى آنها هماهنگ نبود برخاستند.

سپس مى‌افزايد به اين مقدار نيز قناعت نكردند، بلكه" هر امتى از آنان توطئه‌اى چيدند كه پيامبرشان را بگيرند و آزار دهند و به زندان بيفكنند و يا به قتل برسانند" (وَ هَمَّتْ كُلُّ أُمَّةٍ بِرَسُولِهِمْ لِيَأْخُذُوهُ‌).

باز به اينهم اكتفاء نكردند" و براى محو و نابودى حق به سخنان باطل دست زدند و براى گمراه ساختن مردم اصرار ورزيدند" (وَ جادَلُوا بِالْباطِلِ لِيُدْحِضُوا بِهِ الْحَقَ‌) [1] اما اين امور براى هميشه ادامه نيافت و به موقع" من آنها را گرفتم، و سخت مجازات كردم، ببين عذاب الهى چگونه بود"؟! (فَأَخَذْتُهُمْ فَكَيْفَ كانَ عِقابِ‌).

ويرانه‌هاى شهرهاى آنها در مسير مسافرتهاى شما به چشم مى‌خورد، و سرنوشت شوم و عاقبت سياه و تاريكشان بر صفحات تاريخ و سينه‌هاى صاحبدلان ثبت است، بنگريد و عبرت گيريد.

[1]" ليدحضوا" از سه ماده" ادحاض" به معنى زايل كردن و ابطال است.